ดูองค์การคล้ายคลึงกันที่
สถาบันเซนต์ลูคบทความนี้ใช้ระบบคริสต์ศักราช เพราะอ้างอิงคริสต์ศักราชและคริสต์ศตวรรษ หรืออย่างใดอย่างหนึ่ง
สมาคมช่างนักบุญลูกา (
อังกฤษ: Guild of Saint Luke) เป็นชื่อที่ใช้กันโดยทั่วไปสำหรับสมาคมช่างจิตรกรและศิลปินอื่น ๆ ทางตอนเหนือของยุโรปโดยเฉพาะในบริเวณ
กลุ่มประเทศแผ่นดินต่ำ เป็นชื่อที่ตั้งเป็นเกียรติแก่
นักบุญลูกาผู้นิพนธ์พระวรสาร ที่ตำนานกล่าวกันว่าเป็นผู้วาดภาพเหมือนของ
พระแม่มารีย์[1] ฉะนั้นนักบุญลูกาจึงกลายมาเป็นนักบุญองค์อุปถัมภ์จิตรกรและศิลปินโดยทั่วไปสมาคมช่างนักบุญลูกาที่มีชื่อเสียงที่สุดก่อตั้งขึ้นที่
แอนต์เวิร์ป[2] และมีบทบาทต่อมาจนปี ค.ศ. 1795 เมื่อมาหมดอำนาจลง ในเมืองต่าง ๆ รัฐบาลท้องถิ่นมอบอำนาจให้สมาคมออกกำหนดเกี่ยวกับอาชีพภายในแต่ละเมืองที่สมาคมตั้งอยู่ ฉะนั้นสมาชิกของสมาคมจึงต้องเป็นมาสเตอร์ที่ต้องได้รับการศึกษาและการฝึกหรือขายภาพเขียนให้แก่สาธารณชน กฎที่คล้ายคลึงกันปฏิบัติที่เดลฟท์ที่ผู้ที่เป็นสมาชิกของสมาคมเท่านั้นที่จะมีสิทธิขายภาพเขียนหรือตั้งห้องเขียนภาพได้
[3] สมาคมแรก ๆ ในแอนต์เวิร์ปและบรูชสร้างหลักเกณฑ์ที่ใช้เป็นตัวอย่างในการก่อตั้งสมาคมในเมืองอื่น ๆ แม้แต่กฎการตั้งห้องเขียนภาพหรือการตั้งแผงขายภาพโดยตรงต่อสาธารณชน
[4]สมาคมช่างนักบุญลูกาไม่แต่เพียงเป็นผู้แทนจิตรกร ประติมากร และทัศนศิลปิน แต่ยังรวมถึงผู้ค้าขายศิลปะ, ศิลปินสมัครเล่น และแม้แต่ผู้รักศิลปะ (liefhebbers)
[5] ในยุคกลางสมาชิกส่วนใหญ่ของทุกสมาคมที่เกี่ยวกับศิลปะมักจะเป็น
จิตรกรหนังสือวิจิตร ซึ่งเป็นสมาคมเดียวกับจิตรกรที่เขียนบนไม้และผ้า - ในบางเมืองก็อาจจะรวม “ผู้คัดเขียน” (scriveners) ด้วย นอกจากนั้นก็อาจจะรวมช่างทาสีบ้านและช่างตกแต่งด้วย แต่เมื่อศิลปินก่อตั้งเป็นสมาคมนักบุญลูกาขึ้นมาต่างหากโดยเฉพาะในเนเธอร์แลนด์ ความแตกต่างของผู้เป็นสมาชิกก็เปลี่ยนไป
[6] นอกจากจากกฎทั่วไปเกี่ยวกับการอาชีพแล้วโดยทั่วไปสมาคมก็ยังมีอำนาจในการตัดสินข้อขัดแย้งระหว่างศิลปินกับศิลปิน หรือศิลปินกับลูกค้าด้วย
[5] สรุปแล้วสมาคมก็มีอำนาจควบคุมอาชีพส่วนบุคคลของจิตรกรที่ในเมืองที่ไม่มีสมาคมศิลปินต้องแก่งแย่งกันเอง