สมาคมธรรมศาสตร์ ในพระบรมราชูปถัมภ์ เดิมมีชื่อว่า สมาคมบัณฑิตแห่งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์[3] ซึ่งมีความเป็นมาลำดับ คือ เมื่อ พ.ศ. 2491 คณะกรรมการประจำคณะปริญญาโทและเอกได้ประชุมกันและมีมติเป็นเอกฉันท์ให้ดำเนินการจัดตั้งสมาคมผู้สำเร็จการศึกษาจากมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ขึ้น โดยได้กำหนดให้มีการประชุมธรรมศาสตร์บัณฑิต ทุกรุ่น เพื่อปรึกษาหารือกันจัดตั้งคณะกรรมการร่างข้อบังคับของสมาคม และต่อมาเมื่อวันที่ 18 ธันวาคม พ.ศ. 2493 จึงได้แต่งตั้งคณะกรรมการร่างข้อบังคับของสมาคมขึ้นมีจำนวน 15 นาย ณ ห้องประชุมมหาวิทยาลัย

ต่อมาในระยะปี พ.ศ. 2494 – พ.ศ. 2495 ได้เกิดความผันผวนในทางการเมือง กรรมการนักศึกษาซึ่งเป็นผู้ริเริ่มก่อตั้งสมาคมได้ถูกลบชื่อออกจากทะเบียนนักศึกษาปริญญาโท ถูกห้ามไม่ให้เข้ามหาวิทยาลัยบ้าง ถูกจับกุมในข้อหาทางการเมืองบ้าง เป็นเหตุให้ความคิดริเริ่มในการก่อตั้งสมาคมระงับไประยะหนึ่ง

ในปี พ.ศ. 2497 การร่างและการพิจารณาข้อบังคับของสมาคมซึ่งได้ประชุมกันหลายครั้ง ก็สำเร็จลุล่วงไปด้วยดีโดยให้มีมติให้ประกาศใช้ข้อบังคับของสมาคมเรียกชื่อว่า สมาคมบัณฑิตแห่งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ และได้จดทะเบียนเป็นนิติบุคคลถูกต้องตามกฎหมายต่อสภาวัฒนธรรมแห่งชาติ เมื่อวันที่ 21 มิถุนายน พ.ศ. 2497 และได้รับพระมหากรุณาธิคุณโปรดเกล้าฯ รับสมาคมฯ เข้าอยู่ในพระบรมราชูปถัมภ์ ซึ่งหลังจากที่มีสภาพเป็นนิติบุคคลแล้ว สมาคมบัณฑิตได้มีคณะกรรมการบริหารสืบเนื่องกันมาหลายสมัย คณะกรรมการแต่ละชุดก็ได้ดำเนินงานของสมาคมไปตามวัตถุประสงค์และโครงการ

ปี พ.ศ. 2506 นายชมพู อรรถจินดา และนายมารุต บุนนาค รื้อฟื้นประกอบกิจกรรมต่างๆ ขึ้นอีก มีการเลือกตั้งกรรมการชุดใหม่ ในช่วงนี้ได้ขอเปลี่ยนชื่อสมาคมเป็น สมาคมธรรมศาสตร์ ในพระบรมราชูปถัมภ์ ดังที่ปรากฏอยู่ในทุกวันนี้ ทั้งนี้เพื่อขจัดความรู้สึกแตกต่างระหว่างศิษย์เก่าของมหาวิทยาลัยให้สิ้นไป อีกทั้งเพื่อขยายขอบเขตของสมาชิกให้กว้างขวางขึ้นอีกเพื่อส่งเสริมความสามัคคีและความมั่นคงของสมาคม

นอกจากนี้สมาคมธรรมศาสตร์ ในพระบรมราชูปถัมภ์ ได้ก่อตั้งมูลนิธิธรรมศาสตร์ขึ้น เพื่อส่งเสริมและสนับสนุนการศึกษาของนักศึกษามหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ในสาขาวิชาการต่างๆ ส่งเสริมและสนับสนุนการศึกษาและค้นคว้าในทางวิชาการต่างๆ ของมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ จัดตั้งสถาบันการค้นคว้าในทางวิชาการต่างๆ ร่วมมือกับสถาบันอื่นๆ [4]