ชาติกำเนิด

สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ มีนามเดิมว่า เจริญ เกิดเมื่อวันอังคารที่ 9 กรกฎาคม พ.ศ. 2415 ตรงกับวันขึ้น 4 ค่ำ เดือน 8 หลัง ปีวอก โยมบิดาชื่อทองสุข โยมมารดาชื่อย่าง นามสกุล สุขบท[1] ชาติภูมิอยู่ตำบลตลาดกลาง อำเภอบางปลาสร้อย จังหวัดชลบุรี เมื่ออายุได้ 8 ปี ได้ศักษาในสำนักของพระชลโธปมคุณมุนี (พุฒ ปุณฺณโก) วัดเขาบางทราย อำเภอเมือง จังหวัดชลบุรี[2]

อุปสมบท

เมื่ออายุได้ 12 ปี ได้บรรพชาเป็นสามเณรที่ศาลาในสวนของย่า โดยย่านิมนต์พระชลโธปมคุณมุนี (พุฒ ปุณฺณโก) มาเป็นพระอุปัชฌาย์ ท่านเล่าเรียนในสำนักเดิมต่อจนอายุได้ 14 ปี จึงย้ายมาศึกษาในสำนักของพระครูวินัยธร (ฉาย) ฐานานุกรมในพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าพระอรุณนิภาคุณากร จนอายุได้ 20 ปี จึงกลับไปอุปสมบทที่วัดเขาบางทรายในวันศุกร์ที่ 11 มิถุนายน พ.ศ. 2435 โดยพระชลโธปมคุณมุนี (พุฒ ปุณฺณโก) เป็นพระอุปัชฌาย์ ได้รับฉายาทางธรรมว่า าณวโร[2]

การศึกษา

หลังอุปสมบทได้ย้ายมาอยู่วัดกันมาตุยารามเป็นเวลา 4 ปี เพราะใกล้สำนักของอาจารย์คือพระยาธรรมปรีชา (บุญ) แล้วย้ายไปศึกษากับพระเทพกวี (อ่อน อหึสโก) วัดพิชยญาติการามวรวิหาร[2] จนปีวอก พ.ศ. 2439 จึงสอบได้บาเรียนตรี (เทียบเท่าเปรียญธรรม 4 ประโยค)[3] แล้วย้ายมาอยู่วัดเทพศิรินทราวาสในปีระกา พ.ศ. 2440 เพื่อศึกษาพระวินัยปิฎกจากพระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นวชิรญาณวโรรส และในปีเดียวกันนั้นก็สอบได้บาเรียนเอก (เทียบเท่าเปรียญธรรม 7 ประโยค)[4]