สันนิบาตฮันเซอ (อังกฤษ: Hanseatic League) และรู้จักในชื่อ ฮันเซอ (เยอรมัน: Hanse) หรือ ฮันซา (เยอรมัน: Hansa) คือกลุ่มพันธมิตรทางทหารของเมืองการค้าและสมาคมพ่อค้าที่ก่อตั้งขึ้นเพื่อรักษาเอกสิทธิ์ในการค้าขายตามชายฝั่งทะเลของยุโรปเหนือตั้งแต่ทะเลบอลติกไปจนถึงทะเลเหนือ และบนแผ่นดินใหญ่ ในสมัยยุคกลางตอนปลายไปจนถึงสมัยใหม่ตอนต้น (ราวตั้งแต่คริสต์ศตวรรษที่ 13 จนถึง คริสต์ศตวรรษที่ 17) นครสันนิบาตฮันเซอมีระบบกฎหมายและการป้องกันภัยเป็นของตน ตลอดจนมีระบบความช่วยเหลือระหว่างกันและกัน