ในทางรัฐศาสตร์ ศัพท์ สาธารณรัฐกล้วย (อังกฤษ: banana republic) หมายถึงประเทศไร้เสถียรภาพทางการเมืองที่มีระบบเศรษฐกิจขึ้นอยู่กับการส่งออกผลผลิตหรือทรัพยากรสิ้นเปลืองเพียงชนิดเดียว เช่น กล้วย แร่ธาตุ ใน ค.ศ. 1901 โอ. เฮนรี นักเขียนชาวอเมริกันได้บัญญัติศัพท์นี้ขึ้นเพื่อใช้สื่อถึงประเทศฮอนดูรัสและประเทศเพื่อนบ้านภายใต้การขูดรีดทางเศรษฐกิจของบริษัทต่าง ๆ จากสหรัฐ เช่น ยูไนเต็ดฟรูตคัมพานี[1] สังคมแบบฉบับในสาธารณรัฐกล้วยเป็นสังคมที่มีชนชั้นแยกกันอย่างสุดขีด โดยมักจะเป็นชนชั้นแรงงานที่ยากจนกับชนชั้นปกครองที่ร่ำรวยซึ่งประกอบด้วยอภิชนทางธุรกิจ การเมือง และการทหารในสังคมนั้น[2] ชนชั้นปกครองควบคุมภาคพื้นฐานของเศรษฐกิจผ่านการขูดรีดแรงงาน[3] ดังนั้น ศัพท์ สาธารณรัฐกล้วย จึงเป็นคำบรรยายแฝงนัยดูหมิ่นสำหรับระบอบคณาธิปไตยใด ๆ ที่รับสินบนเพื่อแลกเปลี่ยนกับการส่งเสริมและสนับสนุนการแสวงหาประโยชน์จากพื้นที่เพาะปลูกทางการเกษตรขนาดใหญ่โดยเฉพาะการปลูกกล้วย[3]