ซาอีร์ (Zaire) หรือชื่ออย่างเป็นทางการคือ สาธารณรัฐซาอีร์ (ฝรั่งเศส: République du Zaïre; เสียงอ่านภาษาฝรั่งเศส: [za.iʁ]) เป็นชื่อรัฐระหว่าง ค.ศ. 1971 และ 1997 ในแอฟริกากลาง ซึ่งต่อมาถูกเปลี่ยนชื่อเป็นสาธารณรัฐประชาธิปไตยคองโกหลังจากหมดยุคของ โมบูตู เซเซ เซโก้ ชื่อของรัฐมาจากชื่อแม่น้ำคองโกซึ่งบางครั้งเรียกว่า ซาอีร์ ในภาษาโปรตุเกส ซึ่งแปลงจากคำในภาษาคองโกคือ nzere หรือ nzadi ("แม่น้ำซึ่งดูดกลืนทุกแม่น้ำ")[5]