นางสายทองเป็นทาสที่ขายตนเองให้แก่นางศรีประจันตั้งแต่ตนยังเล็ก ๆ ซึ่งหม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ ปราโมช อธิบายสภาพของนางสายทองว่า "...เป็นทาสชนิดขาดค่าไถ่ คือได้รับเงินไปแล้วก็ตกลงว่าจะไม่ไถ่ตัวเองออกไปเป็นอิสระต่อไป นางสายทองนี้ทำให้เห็นลักษณะของความเป็นทาสในเมืองไทยสมัยนั้น"[1] ถึงแม้จะเป็นทาสแต่นางสายทองก็ได้รับอนุญาตให้กินอยู่หลับนอนได้บนบ้านของเจ้านาย เหตุว่ามีหน้าที่พี่เลี้ยงนางพิมพิลาไลย บุตรสาวของนางศรีประจันซึ่งมีอายุอ่อนกว่าตนไม่กี่ปี ด้วยเหตุนี้ นิสัยใจคอและพฤติกรรมต่าง ๆ ของนางพิมพิลาไลยก็ล้วนมาจากการปลูกฝังและชักนำของนางสายทองทั้งสิ้น