สารานุกรมบริแทนนิกา (ละติน: Encyclopædia Britannica; "สารานุกรมบริติช") เป็นสารานุกรมในภาษาอังกฤษว่าด้วยความรู้ทั่วไป เดิมมีผู้พิมพ์เผยแพร่ คือ บริษัทสารานุกรมบริแทนนิกาและบุคคลอื่น ๆ และมีผู้เขียนเป็นบุคคลราว 100 คนซึ่งมาเขียนให้เต็มเวลา กับอีกราว 4,000 คนซึ่งมาเขียนให้นอกเวลา ปัจจุบัน ไม่ตีพิมพ์เป็นเล่มแล้ว แต่เผยแพร่แบบออนไลน์แทนสารานุกรมบริแทนนิกาตีพิมพ์ครั้งแรกในช่วง ค.ศ. 1768–1771 ณ เอดินบะระ เมืองหลวงของสกอตแลนด์ เป็นฉบับที่แบ่งเป็น 3 เล่ม ฉบับที่ 2 ขยายเนื้อหามากเป็น 10 เล่ม[1] พอถึงฉบับที่ 4 (ค.ศ. 1801–1810) ปรากฏว่ามีถึง 20 เล่ม[2] ความที่เป็นงานวิชาการซึ่งมีเนื้อหาทวีขึ้นเรื่อย ๆ นี้ ทำให้ได้บุคคลสำคัญหลายคนมาร่วมเขียน โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ฉบับที่ 9 (ค.ศ. 1875–1889) นั้นถือกันว่าโดดเด่นมากในด้านเนื้อหาวิชาการและโวหารสำนวน ครั้นบริษัทสัญชาติอเมริกันได้สิทธิจัดพิมพ์ไปตั้งแต่ฉบับที่ 11 (ค.ศ. 1911) ก็เกิดกระบวนการ "ทำให้เป็นอเมริกัน" (Americanizing) โดยย่อเนื้อหาลง และใช้ภาษาเรียบง่ายขึ้น เพื่อตีตลาดในอเมริกาเหนือ พอถึง ค.ศ. 1933 สารานุกรมบริแทนนิกาก็กลายเป็นสารานุกรมแรกที่มีการชำระมาอย่างต่อเนื่องยาวนานที่สุด แต่แม้จะมีการตีพิมพ์ในสหรัฐมาตั้งแต่ฉบับที่ 10 (ค.ศ. 1901) แต่เนื้อหาส่วนใหญ่ยังรักษาการเขียนแบบบริติชไว้ มิได้เปลี่ยนไปใช้ภาษาอังกฤษแบบอเมริกันฉบับที่ 15 (ค.ศ. 2010) เป็นฉบับพิเศษที่แบ่งเนื้อหาเป็น 3 ส่วน ส่วนแรกเรียก แมโครพีเดีย (Macropædia) มี 17 เล่ม เป็นบทความยาว กินเนื้อที่ตั้งแต่ 2 ถึง 310 หน้าต่อ 1 บทความ ส่วนถัดมาเรียก ไมโครพีเดีย (Micropædia) มี 12 เล่ม เป็นบทความสั้น โดยปรกติแล้วมีถ้อยคำไม่เกิน 750 คำต่อ 1 บทความ มีไว้ช่วยให้ตรวจสอบข้อมูลได้ไวขึ้น และไว้เป็นเครื่องช่วยนำทางในการอ่านแมโครพีเดีย และส่วนสุดท้ายเรียก พรอพีเดีย (Propædia) มีเล่มเดียว บรรจุคำอธิบายโครงสร้างของสารานุกรมแบบคร่าว ๆต่อมาในเดือนมีนาคม ค.ศ. 2012 มีประกาศว่า จะเลิกตีพิมพ์สารานุกรมนี้เป็นเล่ม และจะมุ่งทำฉบับออนไลน์แทน ฉบับสุดท้ายที่ตีพิมพ์เป็นเล่ม คือ ฉบับที่ 18 (ค.ศ. 2010) ซึ่งแบ่งเนื้อหาเป็น 32 เล่ม รวม 32,640 หน้า[3]นับแต่ตีพิมพ์ครั้งแรกมาจนเลิกตีพิมพ์ เป็นเวลาได้ 244 ปี สารานุกรมบริแทนนิกาจึงเป็นสารานุกรมในภาษาอังกฤษที่ตีพิมพ์มายาวนานที่สุด[1]