หมึกคาเค้น เป็น
สัตว์ทะเลที่ไม่มีกระดูกสันหลัง ที่มีขนาดใหญ่ เคลื่อนที่ได้รวดเร็ว และว่องไว มีหนวดรอบปาก 4-5 คู่ บนหนวดมีปุ่มดูดเรียงเป็นแถว มีหน้าที่จับเหยื่อป้อนเข้าปากเป็นสัตว์ที่มีอยู่ใน
ไฟลัมมอลลัสกา ชั้น
เซฟาโลพอดซึ่งเป็นชั้นของสัตว์ที่มีลำตัวอ่อนนิ่ม ชั้นย่อย Coleoidea ต่างจากกลุ่มสัตว์ที่ใกล้เคียงกันคือ
Nautiloidea ซึ่งมีเปลือกแข็งห่อหุ้มภายนอกร่างกาย แต่หมึกส่วนใหญ่กลับมีกระดูกหรือเปลือกอยู่ภายในเพื่อใช้ประโยชน์ในการเป็นทุ่นหรือพยุงร่างกาย ซึ่งเรียกว่า
ลิ้นทะเล ยังมีบาง
ชนิดที่ไม่มีกระดูก แต่มี
กระดูกอ่อนทดแทนเพื่อใช้ในการพยุงโครงสร้างร่างกายคำว่า Cephalopoda ซึ่งเป็นชื่อ
ชั้นที่ใช้เรียกหมึก มาจาก
ภาษากรีกแปลรวมกันว่า "สัตว์หัว-เท้า" (head-footed animals) เนื่องจากหมึกเป็นสัตว์ที่ไม่มีแขนขา เพียงแต่มี
ระยางค์ยื่นออกจากจากรอบ ๆ บริเวณปากเรียกว่า หนวด เท่านั้นเองหมึก
วิวัฒนาการมาจาก
มอลลัสกา ในปลาย
ยุคแคมเบรียน หรือราว 500 ล้านปีก่อน แต่กระนั้นหมึกและ
หอยในยุคปัจจุบันนี้ ก็ยังมีระบบทางร่างกายหลายอย่างเหมือนกัน กล่าวคือ ระบบทางเดินอาหาร, ปาก, ฟัน และกล้ามเนื้อแบบแมนเทิล ปัจจุบัน ได้มีการค้นพบหมึกแล้วว่า 1,000 ชนิด ชนิดที่ใหญ่ที่สุด คือ
หมึกมหึมา (Mesonychoteuthis hamiltoni) ซึ่งเป็นหมึกใน
อันดับหมึกกล้วย อาศัยอยู่ในห้วงน้ำลึกของ
มหาสมุทรแอตแลนติก อาจยาวได้ถึง 14
เมตร นับเป็นสัตว์ที่ไม่มีกระดูกสันหลังที่ใหญ่ที่สุดในโลกอีกด้วย และเล็กที่สุดมีขนาดไม่เกิน 1
เซนติเมตรด้วยซ้ำ เช่น หมึกใน
วงศ์ Idiosepiidae เป็นต้นหมึกมีความสำคัญต่อ
มนุษย์ในแง่ของการใช้เป็นอาหารมาช้านาน ในแทบทุก
วัฒนธรรม หมึกถือเป็นสัตว์ทะเลที่ใช้ปรุงเป็นอาหาร ซึ่งสามารถปรุงสุดได้ทั้งสดและตากแห้ง เช่น ใน
อาหารไทย เช่น หมึก
ผัดกะเพรา หรือ หมึก
ย่าง เป็นต้น นอกจากนี้แล้วยังใช้ทำเป็น
อาหารสัตว์ โดยเฉพาะลิ้นทะเล ซึ่งมี
แคลเซียมเป็นจำนวนมาก จึงนิยมให้
นกหรือ
สัตว์ปีกกินเพื่อเพิ่มแคลเซียมในร่างกายนอกจากนี้แล้ว หมึกยังมักถูกอ้างอิงถึงใน
วรรณกรรมประเภทต่าง ๆ โดยเฉพาะหมึกยักษ์หรือหมึกที่มีขนาดใหญ่ เช่น โจมตีใส่
เรือดำน้ำนอติลุสของกัปตันนีโม ใน
นวนิยายวิทยาศาสตร์เรื่อง
Twenty Thousand Leagues Under the Sea เป็นต้น
[1]สำหรับหมึกที่พบในน่านน้ำไทย ได้แก่
หมึกกระดองลายเสือ (Sepia pharaonis),
หมึกกล้วย (Photololigo duvauceli),
หมึกหอม (Sepioteuthis lessoniana),
หมึกสายราชา (Octopus rex) เป็นต้น เลือดหมึกมีสีน้ำเงิน