การวิพากษ์วิจารณ์ ของ หลักเกณฑ์การถอดอักษรไทยเป็นอักษรโรมันแบบถ่ายเสียงของราชบัณฑิตยสถาน

หลักเกณฑ์การถอดอักษรไทยเป็นอักษรโรมันแบบถ่ายเสียง พ.ศ. 2542 ไม่ครอบคลุมลักษณะบางประการของระบบเสียงภาษาไทย โดยเฉพาะอย่างยิ่งมีข้อบกพร่องดังต่อไปนี้

ไม่แสดงเสียงวรรณยุกต์
ไม่จำแนกความต่างระหว่างสระเสียงสั้นกับสระเสียงยาว
สัญลักษณ์ ⟨ch⟩ ไม่จำแนกความต่างระหว่างเสียงพยัญชนะ /t͡ɕ/ กับเสียงพยัญชนะ /t͡ɕʰ/ (ดูตารางด้านล่าง) หลักเกณฑ์นี้ควรใช้ ⟨c⟩ แทน /t͡ɕ/ เพื่อให้สอดคล้องกับการใช้สัญลักษณ์แทนเสียงพยัญชนะไม่พ่นลมเสียงอื่น ๆ แต่ผู้จัดทำหลักเกณฑ์ให้เหตุผลว่า หากใช้ ⟨c⟩ อาจทำให้ผู้อ่านเข้าใจผิดว่า ⟨c⟩ ออกเสียงเป็น [kʰ] หรือ [s] อย่างในภาษาอังกฤษ [3]
สัญลักษณ์ ⟨o⟩ ไม่จำแนกความต่างระหว่างเสียงสระ /ɔ/ กับเสียงสระ /o/ (ดูตารางด้านล่าง)

	หน่วยเสียง 1	หน่วยเสียง 2
อักษรโรมัน	อักษรไทย	สัทอักษรสากล	คำบรรยาย	ตัวอย่าง	อักษรไทย	สัทอักษรสากล	คำบรรยาย	ตัวอย่าง
ch	จ, จร	t͡ɕ	พยัญชนะกักเสียดแทรก เพดานแข็งปุ่มเหงือก ไม่ก้อง ไม่พ่นลม	จาม = cham จริง = ching จันทร์ = chan	ฉ, ช, ฌ	t͡ɕʰ	พยัญชนะกักเสียดแทรก เพดานแข็งปุ่มเหงือก ไม่ก้อง พ่นลม	ชาม = cham ฉิ่ง = ching ฌาน = chan
o	โ–ะ, –	o	สระหลัง กึ่งปิด ปากห่อ เสียงสั้น	จน = chon ชล = chon	เ–าะ, –อ, –็อ	ɔ	สระหลัง กึ่งเปิด ปากห่อ เสียงสั้น	จ้อน = chon ช่อน = chon
โ–	oː	สระหลัง กึ่งปิด ปากห่อ เสียงยาว	โจร = chon โชน = chon	–อ, –	ɔː	สระหลัง กึ่งเปิด ปากห่อ เสียงยาว	จร = chon ช้อน = chon

แหล่งที่มา