ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอบ้านใหม่ไชยพจน์ตั้งอยู่ทางทิศเหนือของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอหนองสองห้อง (จังหวัดขอนแก่น)
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอพุทไธสง
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอเมืองยาง (จังหวัดนครราชสีมา)
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอประทาย (จังหวัดนครราชสีมา)

ภูมิประเทศและภูมิอากาศ

อำเภอบ้านใหม่ไชยพจน์ มีเนื้อที่ประมาณ 175 ตารางกิโลเมตร ทางตอนเหนือของอำเภอมีลักษณะเป็นที่ราบสลับกับทุ่งกว้าง ประกอบกับดินเหนียว ดินทราย ส่วนทางตอนใต้มีลักษณะเป็นที่ราบลุ่มลำสะแทด

อำเภอบ้านใหม่ไชยพจน์ มีสภาพอากาศแบ่งออกเป็น 3 ฤดู ดังนี้

• ฤดูร้อน : ปลายเดือนกุมภาพันธ์ ถึงพฤษภาคม
• ฤดูฝน : เดือนพฤษภาคม ถึงตุลาคม
• ฤดูหนาว : เดือนพฤศจิกายน ถึงกุมภาพันธ์

ทรัพยากรธรรมชาติ

อำเภอบ้านใหม่ไชยพจน์มีแหล่งน้ำที่สำคัญดังนี้

• ห้วยแอก อยู่ทางด้านทิศตะวันตกของอำเภอ ต้นน้ำอยู่ที่อำเภอพล จังหวัดขอนแก่น เป็นลำห้วยขนาดใหญ่ และไหลลงลำสะแทดที่บ้านส้มป่อย-ไทรทอง ตำบลหนองเยือง เป็นแนวแบ่งเขตแดนกับอำเภอประทาย จังหวัดนครราชสีมา
• ลำสะแทด อยู่ทางด้านทิศใต้ ต้นน้ำอยู่ในเขตอำเภอโนนสูง จังหวัดนครราชสีมา เป็นลำน้ำขนาดใหญ่ ไหลลงแม่น้ำมูลที่อำเภอพุทไธสง เป็นแนวแบ่งเขตแดนกับ อำเภอเมืองยาง จังหวัดนครราชสีมา
• ห้วยตะกั่ว เป็นลำน้ำขนาดเล็ก ต้นน้ำอยู่ทางด้านทิศเหนือของอำเภอหนองสองห้อง จังหวัดขอนแก่น ไหลผ่านตำบลแดงใหญ่ ตำบลหนองแวง ตำบลกู่สวนแตง และไหลลงลำสะแทดที่ตำบลกู่สวนแตง

อำเภอบ้านใหม่ไชยพจน์มีพื้นที่ป่าไม้ที่สำคัญดังนี้

• สวนป่าสิริกิตติ์ หมู่ที่ 2 ตำบลทองหลาง มีเนื้อที่ 119 ไร่
• ป่าสงวนแห่งชาติหนองข่า หมู่ที่ 5 และ 6 ตำบลแดงใหญ่ มีเนื้อที่ประมาณ 2,470 ไร่