การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอปทุมรัตต์แบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 8 ตำบล 101 หมู่บ้าน

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอปทุมรัตต์ประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 9 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลตำบลปทุมรัตต์ ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลบัวแดงและบางส่วนของตำบลโนนสง่า
• เทศบาลตำบลโพนสูง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโพนสูงทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลโนนสวรรค์ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโนนสวรรค์ทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบัวแดง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบัวแดง (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลปทุมรัตต์)
• องค์การบริหารส่วนตำบลดอกล้ำ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลดอกล้ำทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองแคน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองแคนทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลสระบัว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสระบัวทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลโนนสง่า ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโนนสง่า (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลปทุมรัตต์)
• องค์การบริหารส่วนตำบลขี้เหล็ก ครอบคลุมพื้นที่ตำบลขี้เหล็กทั้งตำบล

ภูมิประเทศ

สภาพพื้นที่ส่วนใหญ่ของอำเภอปทุมรัตต์ เป็นพื้นที่ราบ ส่วนหนึ่งอยู่ในเขตทุ่งกุลาร้องไห้ พื้นที่ส่วนใหญ่ใช้ในการทำนาข้าวแต่มีปัญหาเรื่องดินเค็มจำเป็นที่จะต้องได้รับการปรับปรุงอย่างเร่งด่วน ซึ่งขณะนี้อำเภอปทุมรัตต์ ก็ได้พยายามปรับปรุงพัฒนาที่ดินให้มีคุณภาพดีขึ้น เพื่อใช้ในการเกษตรให้ได้ประโยชน์อย่างสูงสุด เช่น การให้ราษฎรใช้เกษตรอินทรีย์ในการทำการเกษตร

แม่น้ำสายสำคัญของอำเภอปทุมรัตต์ คือ

1. ลำน้ำเสียว เป็นลำน้ำที่มีต้นน้ำจากอำเภอบรบือ จังหวัดมหาสารคาม ไหลผ่านอำเภอปทุมรัตต์ ด้านทิศเหนือที่ตำบลหนองแคน ตำบลโพนสูง และตำบล ขี้เหล็ก เป็นลำน้ำที่ใช้ในการแบ่งเขตอำเภอปทุมรัตต์กับอำเภอเกษตรวิสัย
2. ลำน้ำเตา เป็นลำน้ำที่มีต้นน้ำเกิดที่อำเภอนาดูน และอำเภอวาปีปทุม จังหวัดมหาสารคาม ไหลผ่านอำเภอปทุมรัตต์ ด้านทิศตะวันตกเฉียงใต้ผ่านตำบลดอกล้ำ และตำบลสระบัว เป็นแนวแบ่งเขตระหว่างอำเภอปทุมรัตต์กับอำเภอพยัคฆภูมิพิสัย จังหวัดมหาสารคาม

ภูมิอากาศ

• ฤดูร้อน เริ่มตั้งแต่เดือน กุมภาพันธ์ ถึงเดือนพฤษภาคม
• ฤดูฝน เริ่มตั้งแต่เดือน มิถุนายน ถึงเดือนตุลาคม
• ฤดูหนาว เริ่มตั้งแต่เดือน พฤศจิกายน ถึงเดือนมกราคม