เดอะนัทแครกเกอร์ (อังกฤษ: The Nutcracker) เป็นบัลเลต์ความยาว 2 องก์ โดยปิออตร์ อิลิช ไชคอฟสกี แต่งขึ้นในปี ค.ศ. 1892 โดยดัดแปลงจากเรื่อง The Nutcracker and the Mouse King ของอี. ที. เอ. ฮอฟมานน์ จัดแสดงรอบปฐมทัศน์เมื่อวันที่ 16 ธันวาคม ค.ศ. 1892 ที่โรงละครมาริอินสกี้ เซนต์ปีเตอร์สเบิร์ก ออกแบบท่าเต้นโดย Marius Petipa ในการแสดงรอบปฐมทัศน์นี้ จัดแสดงร่วมกับอุปรากรเรื่อง Iolanta โอปุสที่ 69 ของไชคอฟสกี ซึ่งไม่ประสบความสำเร็จ บัลเลต์เรื่องนี้ประสบความสำเร็จหลังจากเข้าไปแสดงที่นิวยอร์ก สหรัฐอเมริกา โดย George Balanchine ในปี ค.ศ. 1954[1][2]เนื้อเรื่องกล่าวถึงเด็กหญิงชื่อ คลารา (หรือ มารี หรือ มารีอา หรือ มาชา) กับน้องชายชื่อ ฟริตซ์ (หรือ มีชา) เหตุการณ์เกิดขึ้นในช่วงเทศกาลคริสต์มาส เมื่อเจ้าชายที่ถูกสาปให้กลายเป็นที่กระเทาะเปลือกลูกนัท กลับมามีชีวิตชั่วคราว ต่อสู้กับราชาหนู และพากันผจญภัยในอาณาจักรของเล่นของเทพธิดาขนมหวาน (sugar plum fairy) ไชคอฟสกีได้คัดเลือกบางส่วนของดนตรีประกอบบัลเลต์ ออกมาจัดแสดงคอนเสิร์ต ใช้ชื่อว่า "เดอะนัทแครกเกอร์สวีท โอปุสที่ 71 เอ" (อังกฤษ: The Nutcracker Suite, Op. 71a) บรรเลงครั้งแรกเมื่อวันที่ 31 มีนาคม ค.ศ. 1892 เป็นผลงานชิ้นหนึ่งของไชคอฟสกีที่ได้รับความนิยม โดยเฉพาะท่อนโซโลส่วนหนึ่งขององก์ที่สอง ใช้ชื่อว่า "Dance of the Sugar Plum Fairy" [3] และส่วนของการเต้นระบำนานาชาติเดอะนัทแครกเกอร์สวีท ได้รับการคัดเลือกจากวอลต์ ดิสนีย์ ให้เป็นส่วนหนึ่งของภาพยนตร์แอนิเมชัน แฟนเทเชีย ในปี ค.ศ. 1940 อำนวยเพลงโดยลีโอโปลด์ สโตคอฟสกี นอกจากนี้ยังเคยถูกดุค เอลลิงตัน นำไปดัดแปลงเป็นดนตรีแจ๊ส ในปี ค.ศ. 1960 [4] ในผลงานของเอลลิงตันร่วมกับบิลลี สเตรย์ฮอร์น ชื่อชุด The Nutcracker Suite [5]