เพลลา (
กรีก: Πέλλα) เป็นเมืองโบราณตั้งอยู่ทางตอนกลางของมาเซโดเนีย
ประเทศกรีซ รู้จักกันดีในฐานะที่เป็นเมืองหลวงในประวัติศาสตร์ของ
ราชอาณาจักรมาเกโดนีอา ในสมัย
กรีซโบราณ และเป็นสถานที่ประสูติของทั้ง
พระเจ้าอเล็กซานเดอร์มหาราช และ
พระเจ้าพีลิปโปสที่ 2 พระราชบิดาของพระองค์ ชื่อ เพลลา ในภาษากรีกโบราณ หมายถึง "ก้อนหิน" เพลลาถูกกล่าวถึงเป็นครั้งแรก โดย
เฮรอโดตัสแห่ง
ฮาลิคาร์นาสซัส (ล.VII, 123) ในความเกี่ยวเนื่องกับการสงครามของ
พระเจ้าเซิร์กซีส และ โดยนักประวัติศาสตร์
ธูซีดิดีส (Thucydides) ซึ่งบรรยายถึงการขยายตัวของ
มาเกโดนีอา และสงครามกับ
ชาวเทรเชียนเพลลาถูกสร้างขึ้นให้เป็นเมืองหลวงของอาณาจักรโดย
พระเจ้าอาร์คิเลอัสที่ 1 แห่งมาเกโดนีอา (
กรีกโบราณ: Ἀρχέλαος) เพื่อแทนที่พระราชวัง-นคร
ไอไก (Aigai) ซึ่งเป็นพระราชวังเก่า
[1] (ปัจจุบันตั้งอยู่ที่เมือง
เวรกีน่า (Vergina) ในตอนเหนือของกรีซ) โดยอาร์คิเลอัสเชิญ ซีวซิส (Zeuxis) ช่างวาดภาพและทาสีที่เก่งที่สุดในสมัยนั้นมาตกแต่งพระราชวังให้ และยังเชิญศิลปินเรืองนามอื่นๆมาพำนักด้วย รวมถึงนาฏศิลปินเอกยูริพิดีสจากเอเธนส์ ละครของยูริพิดีสเรื่อง
แบคไค (Bacchae) ก็ได้ออกแสดงบนเวทีเป็นครั้งแรกที่วังนี้ ราวปีที่ 408 ก่อนค.ศ.ฯ
เซโนฟอนบันทึกไว้ (เมื่อปีที่ 382 ก่อนค.ศ.) ว่า เพลลาเป็นเมืองที่ใหญ่ และรำ่รวยที่สุดในมาเกโดนีอาเมืองเพลลาเข้าสู่ยุคที่มีขีดความมั่งคั่งสูงสุดหลังจากพระเจ้าอเล็กซานเดอร์สิ้นพระชนม์ โดยเฉพาะภายใต้การปกครองของ
ราชวงศ์แอนติปาทริด - ราชวงศ์อายุสั้นที่ก่อตั้งโดย
แอนติปาเตอร์ และมี
คาสซานเดอร์เป็นปฐมกษัตริย์ - และ
ราชวงศ์แอนติโกนีด สิ่งก่อสร้างใหญ่โตที่หลงเหลือให้เห็นในแหล่งขุดค้นทางโบราณคดีส่วนใหญ่สร้างในรัชสมัยของ
แอนติโกนัสที่ 2หลังจากที่พันธมิตรกรีกและมาเกโดนีอา ถูกกองทัพ
สาธารณรัฐโรมันกำหราบลงใน
สงครามมาเกโดนีอาครั้งที่สาม นครเพลลาถูกเข้าปล้นชิงโดยกองทัพของโรม ในปีที่ 168 ก่อนค.ศ. ทรัพย์สินของมีค่าถูกขนไปโรมเกือบทั้งหมด และราชอาณาจักรมาเกโดนีอาก็ถูกลดสถานะลงเป็นแค่จังหวัดหนึ่งของโรมนับแต่นั้นมา