เสาตรายานุส (อังกฤษ: Trajan's Column; อิตาลี: Colonna Traiana; ละติน: Columna Traiani) เป็นอนุสาวรีย์ชัยโรมันที่ตั้งอยู่ในกรุงโรมที่ก่อสร้างขึ้นเพื่อเป็นเกียรติแก่จักรพรรดิตรายานุสแห่งจักรวรรดิโรมันและอาจจะก่อสร้างภายใต้การควบคุมของสถาปนิกอพอลโลโดรัสแห่งดามาสคัส (Apollodorus of Damascus) ตามคำสั่งของวุฒิสภาโรมัน เสาตั้งอยู่ที่จัตุรัสตรายานุสไม่ไกลจากเนินคิรินาลทางด้านเหนือของจตุรัสโรมัน เสาตรายานุสสร้างเสร็จใน ค.ศ. 113 เป็นเสาอิสระที่มีชื่อเสียงตรงที่มีภาพสลักนูนเป็นเกลียวรอบเสาที่เป็นการสรรเสริญชัยชนะของตรายานุสในสงครามตรายานุสเดเซียน (Trajan's Dacian Wars) และเป็นอนุสาวรีย์ชัยที่มีอิทธิพลในการก่อสร้างอนุสาวรีย์ชัยอื่น ๆ ต่อมาตั้งแต่ในสมัยโบราณมาจนถึงสมัยใหม่เสาตรายานุสสูงราว 30 เมตร (98 ฟุต) หรือ 35 เมตร (115 ฟุต) ถ้ารวมฐานขนาดใหญ่ ตัวเสาเป็นปล้องหินอ่อน 20 ปล้องจากหินอ่อนคาร์รารา[lower-alpha 1] แต่ละปล้องหนักราว 32 ตัน[2] โดยมีเส้นผ่าศูนย์กลาง 3.7 เมตร (12.1 ฟุต) รูปสลักนูนเวียนรอบเสายาว 190 เมตร (620 ฟุต) วนรอบเสา 23 รอบ ภายในเสาเป็นช่องกลวงที่มีบันไดวน 185 ขั้นที่มีฐานชมทิวทัศน์อยู่ข้างบน ส่วนยอดของเสาตรายานุสมีน้ำหนัก 53.3 ตัน และต้องยกให้สูงประมาณ 34 เมตร (112 ฟุต)[3]บนเหรียญโบราณแสดงภาพประติมากรรมรูปนกอยู่บนยอด ซึ่งอาจจะเป็นเหยี่ยว[4] หลังสร้างเสร็จ มีการตั้งอนุสาวรีย์จักรพรรดิตรายานุสไว้ตรงนี้ แต่หายไปในยุคกลาง เมื่อวันที่ 4 ธันวาคม ค.ศ. 1587 สมเด็จพระสันตะปาปาซิกส์ตุสที่ 5 ได้สั่งให้ตั้งรูปสัมริดของนักบุญปีเตอร์บนนั้น ซึ่งยังคงตั้งอยู่จนปัจจุบันนี้[5]เดิมที เสาตรายานุสเคยตั้งขนาบข้างหอสมุดอุลเปียนสองบริเวณคือห้องกรีกและห้องละตินที่หันหน้าเข้าหากัน และมีผนังเรียงรายไปด้วยช่องและตู้หนังสือไม้สำหรับใส่ม้วนหนังสือ[6][7][8] ห้องละตินน่าจะมี Dacica อรรถกถาเกี่ยวกับสงครามโรมัน-ดาเกียของจักรพรรดิตรายานุส ที่นักวิชาการส่วนใหญ่ยอมรับว่าตั้งใจที่จะสะท้อนผ่านการออกแบบด้วยการสลักเรื่องราวแบบหมุนวนที่เสาตรายานุส[9]