บทความนี้ใช้ระบบคริสต์ศักราช เพราะอ้างอิงคริสต์ศักราชและคริสต์ศตวรรษ หรืออย่างใดอย่างหนึ่งแม่พระฉวีดำ (อังกฤษ: Black Madonna ) หรือพระนางพรหมจารีฉวีดำ (Black Virgin) เป็นประติมากรรมหรือจิตรกรรมของพระแม่มารีย์ที่มีพระฉวีเป็นสีคล้ำหรือดำ โดยเฉพาะที่ทำในยุโรปในยุคกลางหรือก่อนหน้านั้น ฉะนั้นในบริบทนี้ “แม่พระฉวีดำ” จึงมิได้หมายถึงรูปเคารพของพระแม่มารีย์ที่สร้างเป็นคนผิวดำอย่างจงใจในแอฟริกาที่เป็นที่นิยมกันในแอฟริกาเอง และภูมิภาคที่ผู้คนเป็นชนผิวดำอยู่หนาแน่นเช่นในสหรัฐอเมริกาประติมากรรมบางชิ้นเป็นสีดำเพราะวัสดุที่ใช้ในการสร้าง เช่น ตะโกหรือไม้สีดำชนิดอื่น แต่ก็มีการโต้แย้งกันว่าการเลือกวัสดุสีดำนั้นมีความสำคัญอย่างไรหรือไม่ บ้างก็ว่าเดิมงานเป็นสีอ่อนแต่ค่อยคร่ำลงเมื่อเวลาผ่านไป เช่นอาจจะจากเขม่าเทียนที่ใช้ในการสักการะ คำอธิบายนี้เป็นคำอธิบายที่นิยมให้กับรูปเคารพของพระแม่มารีย์ที่เป็นสีดำที่ทำในยุคกลาง แต่ทฤษฎีดังกล่าวก็ได้รับการคัดค้านโดยผู้ที่เชื่อว่าเป็นสีดำมาแต่เดิม ที่ผู้สร้างแฝงความหมายอันไม่อาจจะอธิบายได้“แม่พระฉวีดำ” มักจะเป็นรูปเคารพที่พบในโบสถ์โรมันคาทอลิก ประติมากรรมส่วนใหญ่จะทำด้วยไม้และบางครั้งก็จะเป็นหินที่มักจะทาสีสูงไปจนถึงราว 75 เซนติเมตร โดยทั่วไปแล้วจะสร้างระหว่างคริสต์ศตวรรษที่ 11 ถึงคริสต์ศตวรรษที่ 15 ประติมากรรมแบ่งออกเป็นสองกลุ่มใหญ่ๆ: ประติมากรรมยืน และ ประติมากรรมนั่งบนบัลลังก์ ถ้าเป็นภาพก็จะเป็นลักษณะของศิลปะที่เป็นแบบไบแซนไทน์ที่มักจะสร้างระหว่างคริสต์ศตวรรษที่ 13 ถึงคริสต์ศตวรรษที่ 14 ในอิตาลี พระพักตร์จะเป็นแบบยุโรปในยุโรปมี “แม่พระฉวีดำ” อยู่ราว 450 ถึง 500 องค์ ในฝรั่งเศสมี “Vierges Noires” อยู่ราว 180 องค์ นอกจากนั้นก็ยังมีงานก็อปปีภายหลังยุคกลางอีกหลายร้อยองค์ งานบางชิ้นก็เป็นของพิพิธภัณฑ์ แต่ส่วนใหญ่แล้วยังคงตั้งอยู่ในคริสต์ศาสนสถานให้ประชาชนได้สักการะ รูปสัญลักษณ์บางรูปก็มีเรื่องราวเกี่ยวกับปาฏิหาริย์ที่ทำให้เป็นที่ดึงดูดของผู้แสวงบุญ