ฟิลิป เนลเน้นอิทธิพลของเจน ออสเตน ซึ่งโรว์ลิงเทิดทูนอย่างสูงตั้งแต่อายุสิบสองขวบ ผู้ประพันธ์ทั้งสองกระตุ้นให้อ่านซ้ำ เพราะรายละเอียดที่ดูด้อยความสำคัญเกริ่นการณ์สำคัญหรือตัวละครในเนื้อเรื่องภายหลัง ตัวอย่างเช่น มีการพาดพิงถึงซิเรียส แบล็กสั้น ๆ ใกล้ตอนต้นของแฮร์รี่ พอตเตอร์กับศิลาอาถรรพ์ แล้วกลายเป็นตัวละครหลักตัวหนึ่งในหนังสือเล่มที่สามถึงห้า เช่นเดียวกับวีรสตรีของออสเตน แฮร์รี่มักต้องกลับทบทวนความคิดของเขาในช่วงท้ายเล่ม พฤติกรรมสังคมบางอย่างในหนังสือแฮร์รี่ พอตเตอร์ ชวนให้นึกถึงออสเตน เช่น การอ่านจดหมายสาธารณะอย่างตื่นเต้น ผู้ประพันธ์ทั้งสองเสียดสีพฤติกรรมสังคมและให้ชื่อตัวละครซึ่งแสดงบุคลิกภาพของพวกเขา ทว่า ในความเห็นของเนล ความขบขันของโรว์ลิงยึดภาพล้อมากกว่า และชื่อที่เธอประดิษฐ์นั้นคล้ายกับที่พบในนิยายของชาร์ลส์ ดิกคินส์มากกว่า[15]:13–15 และอะแมนดา ค็อกเรล (Amanda Cockrell) สังเกตว่า ชื่อเหล่านี้จำนวนมากแสดงลักษณะตัวละครผ่านการอ้างถึงซึ่งไล่ตั้งแต่เทพปกรณัมโรมันโบราณจนถึงวรรณคดีภาษาเยอรมันสมัยคริสต์ศตวรรษที่ 18[44] โรว์ลิงคิดว่าไม่มีความแตกต่างตายตัวระหว่างนิยายสำหรับเด็กและสำหรับผู้ใหญ่ เช่นเดียวกับ ซี. เอส. ลิวอิส ผู้ประพันธ์ชุดนาร์เนีย เนลยังสังเกตว่า โรว์ลิงประสมวรรณคดีหลายประเภท เช่น แฟนตาซี บันเทิงคดีผู้ใหญ่ตอนต้น นิยายโรงเรียนกินนอน บิลดุงซโรมัน (Bildungsroman) และอื่น ๆ อีกมาก[15]:51–52

นักวิจารณ์บางส่วนเปรียบเทียบศิลาอาถรรพ์ กับนิยายของโรอาลด์ ดาห์ล ผู้เสียชีวิตในปี 2533 มีการยกย่องผู้เขียนหลายคนนับแต่คริสต์ทศวรรษ 1970 ว่าเป็นผู้สืบทอดเขา แต่ไม่มีผู้ใดเทียบเคียงความนิยมของเขากับเด็กได้เลย และในการสำรวจความเห็นไม่นานหลังศิลาอาถรรพ์ ออก หนังสือเด็กยอดนิยมสิบอันดับเป็นของดาห์ลเสียเจ็ดเล่ม รวมทั้งอันดับหนึ่ง ผู้ประพันธ์เด็กซึ่งเป็นที่นิยมจริง ๆ อีกคนหนึ่งในปลายคริสต์ทศวรรษ 1990 คือ อาร์. แอล. สตีน ชาวอเมริกัน ส่วนเรื่องบางส่วนในศิลาอาถรรพ์ คล้ายกับเรื่องของดาห์ล ตัวอย่างเช่น พระเอกเรื่อง เจมส์กับพีชยักษ์ (James and the Giant Peach) เสียบิดามารดาและต้องอยู่กับป้าไม่พึงปรารถนาคู่หนึ่ง คนหนึ่งอ้วนคนหนึ่งผอมคล้ายคุณและคุณนายเดอร์สลีย์ ผู้ซึ่งปฏิบัติต่อแฮร์รี่เยี่ยงคนรับใช้ ทว่า แฮร์รี่ พอตเตอร์เป็นการสร้างสรรค์เห็นได้ชัด คือ สามารถรับความรับผิดชอบของผู้ใหญ่ขณะภายในยังเป็นเด็ก[9]

บรรณารักษ์ Nancy Knapp และศาสตราจารย์การตลาด สตีเฟน บราวน์ สังเกตความมีชีวิตชีวาและรายละเอียดการพรรณนา โดยเฉพาะอย่างยิ่งฉากร้านค้าอย่างตรอกไดแอกอน[16][45] แทด เบรนแนนออกความเห็นว่า การเขียนของโรว์ลิงคล้ายกับของโฮเมอร์ คือ "รวดเร็ว เรียบง่ายและแสดงออกตรง"[43] สตีเฟน คิงยกย่องว่า "รายละเอียดขี้เล่นประเภทที่มีเฉพาะนักแฟนตาซีอังกฤษเท่านั้นที่ดูสามารถ" และสรุปว่า พวกมันได้ผลเพราะโรว์ลิงชอบหัวเราะคิก ๆ เร็ว ๆ แล้วเคลื่อนไปข้างหน้าอย่างกระฉับกระเฉง[46]

นิโคลัส ทักเคอร์อธิบายหนังสือแฮร์รี่ พอตเตอร์เล่มแรก ๆ ว่าดูย้อนไปนิยายเด็กสมัยวิกตอเรียและเอ็ดเวิร์ด โดยฮอกวอตส์เป็นโรงเรียนกินนอนแบบเก่าซึ่งครูเรียกนักเรียนอย่างเป็นทางการด้วยนามสกุล แลกังวลมากสุดกับชื่อเสียงของบ้านที่สังกัด บุคลิกภาพของตัวละครแสดงอย่างเรียบ ๆ โดยลักษณะภายนอกของพวกเขา เริ่มจากครอบครัวเดอร์สลีย์ ตัวละครชั่วร้ายหรือมุ่งร้ายจะถูกกำจัดมากกว่าเปลี่ยนแปลง ซึ่งรวมคุณนายนอร์ริส แมวของฟิลช์ และพระเอก เด็กกำพร้าซึ่งถูกข่มเหงผู้พบสถานที่แท้จริงของเขาในชีวิต มีเสน่ห์และเล่นกีฬาเก่ง แต่เห็นใจผู้อื่นและปกป้องผู้อ่อนแอ[47] ผู้ให้ความเห็นหลายคนยังแถลงว่าหนังสือนำเสนอสังคมจัดช่วงชั้นอย่างสูงซึ่งรวมภาพลักษณ์สังคมจำนวนมาก[48] ทว่า คาริน เวสเตอร์แมนลากเส้นขนานกับบริเตนสมัยคริสต์ทศวรรษ 1990 คือ ระบบชนชั้นซึ่งกำลังพังทลายแต่ถูกผู้ที่มีอำนาจและสถานภาพสนับสนุนป้องกัน องค์ประกอบหลายชาติพันธุ์ของนักเรียนฮอกวตอส์ ความตึงเครียดระหว่างเชื้อชาติระหว่างหลายสปีชีส์ทรงปัญญา และการแกล้งในโรงเรียน[49]

ซูซาน ฮอลเขียนว่าไม่มีหลักนิติธรรมในหนังสือ จากการกระทำของข้าราชการกระทรวงเวทมนตร์ไม่ถูกจำกัดด้วยกฎหมาย ภาระความรับผิดหรือการคัดค้านทางกฎหมายทุกชนิด จึงเป็นโอกาสสำหรับโวลเดอมอร์ที่เสนอระเบียบแบบน่ากลัวของเขา แฮร์รี่และเฮอร์ไมโอนี่ซึ่งถูกเลี้ยงในโลกมักเกิ้ลที่มีการวางระเบียบสูงได้รับผลข้างเคียง คือ หาทางออกโดยคิดในวิถีซึ่งมดไม่คุ้นชิน ตัวอย่างเช่น เฮอร์ไมโอนี่สังเกตว่าอุปสรรคหนึ่งในการหาศิลาอาถรรพ์เป็นการทดสอบตรรกะมิใช่อำนาจเวทมนตร์ และมดส่วนใหญ่ไม่มีโอกาสแก้ได้[50]

เนลเสนอว่า การสร้างลักษณะสัญนิยม รู้จักฐานะและวัตถุนิยมสุดขีดของครอบครัวเดอร์สลีย์เป็นปฏิกิริยาของโรว์ลิงต่อนโยบายครอบครัวของรัฐบาลอังกฤษช่วงต้นคริสต์ทศวรรษ 1990 ซึ่งถือคู่สมรสต่างเพศเป็น "บรรทัดฐานพึงปรารถนา" ขณะที่โรว์ลิงเป็นแม่คนเดียว ความสัมพันธ์ของแฮร์รี่กับมดผู้ใหญ่และวัยรุ่นยึดความชอบและความภักดี ซึ่งสะท้อนเป็นความสุขของเขาเมื่อเขาเป็นสมาชิกชั่วคราวของครอบครัววีสลีย์ตลอดชุด และในการปฏิบัติต่อรูเบียส แฮกริดทีแรก และรีมัส ลูปินและซิเรียส แบล็กเป็นเสมือนพ่อในเวลาต่อมา[15]:13–15, 47–48[44]