โกปัน (สเปน: Copán) เป็นโบราณสถานของอารยธรรมมายาในจังหวัดโกปันทางภาคตะวันตกของประเทศฮอนดูรัส อยู่ไม่ไกลนักจากชายแดนประเทศกัวเตมาลา นครมายาโบราณแห่งนี้สะท้อนความงามของภูมิประเทศบริเวณที่เมืองเคยเจริญรุ่งเรือง ซึ่งเป็นหุบเขาที่มีดินน้ำอุดมสมบูรณ์ที่ระดับความสูง 600 เมตร (2,400 ฟุต) เหนือระดับน้ำทะเลปานกลาง[2] โกปันเป็นเมืองหลวงของอาณาจักรสำคัญสมัยคลาสสิกอาณาจักรหนึ่งตั้งแต่คริสต์ศตวรรษที่ 5 ถึง 9 ทางตะวันออกเฉียงใต้สุดของภูมิภาควัฒนธรรมมีโซอเมริกาต่อเขตภูมิภาควัฒนธรรมคอคอด–โคลอมเบีย และมีกลุ่มชนนอกอารยธรรมมายารายล้อมอยู่เกือบทุกด้าน[3]มีผู้อยู่อาศัยอยู่ในโกปันนานกว่าสองพันปีตั้งแต่สมัยก่อนคลาสสิกตอนต้นจนถึงสมัยหลังคลาสสิก เมืองได้พัฒนารูปแบบทางประติมากรรมที่โดดเด่นตามกรอบประเพณีของชาวมายาที่ลุ่ม ซึ่งอาจจะเป็นไปเพื่อเน้นความเป็นกลุ่มชาติพันธุ์มายาของผู้ปกครองเมืองเมืองนี้มีบันทึกทางประวัติศาสตร์ที่ครอบคลุมส่วนใหญ่ของสมัยคลาสสิกและได้รับการสืบสร้างขึ้นอย่างละเอียดโดยนักโบราณคดีและนักอ่านจารึกโบราณ[3] โกปันเคยเป็นเมืองที่มีอำนาจปกครองอาณาจักรอันกว้างใหญ่ภายในพื้นที่ทางใต้ของอารยธรรมมายา[4] เมืองประสบภัยพิบัติทางการเมืองครั้งใหญ่ใน ค.ศ. 738 เมื่อวาชักลาฆูน อูบาฮ์ กาวีล หนึ่งในกษัตริย์ที่ยิ่งใหญ่ที่สุดในประวัติศาสตร์ราชวงศ์ของโกปัน ทรงถูกจับและปลงพระชนม์โดยกษัตริย์แห่งกิริกัวซึ่งเป็นอดีตเมืองขึ้นของพระองค์[5] ความพ่ายแพ้ที่ไม่คาดคิดนี้ส่งผลให้เมืองประสบภาวะชะงักงันนานถึง 17 ปี ในช่วงเวลานี้โกปันอาจกลายเป็นเมืองขึ้นของกิริกัวจากการพลิกผันของโชคชะตา[6]ส่วนสำคัญของด้านทิศตะวันออกของอัครปุระโกปันถูกกระแสน้ำในแม่น้ำโกปันกัดเซาะพังทลาย ตั้งแต่นั้นเป็นต้นมาจึงมีการเบี่ยงเส้นทางเดินของแม่น้ำเพื่อปกป้องแหล่งโบราณคดีจากความเสียหายเพิ่มเติม[3]