เมนูนำทาง
โกศ ประเภทพระโกศเป็นภาชนะเครื่องสูงมีรูปทรงเป็นกรวยมียอดแหลม อาจแยกตามวัตถุประสงค์การใช้งานเป็น 2 ประเภทคือ พระโกศสำหรับทรงพระบรมศพหรือพระศพ และ พระโกศพระบรมอัฐิหรือพระอัฐิ ซึ่งพระโกศพระบรมศพมี 2 ชั้น คือชั้นนอกเรียกว่า "ลอง" ทำด้วยโครงไม้หุ้มทองปิดทอง ประดับกระจกอัญมณี และ ชั้นใน เรียก "โกศ" ทำด้วยเหล็ก ทองแดงหรือเงิน ปิดทอง ลองชั้นนอกใช้ประกอบปิดโครงชั้นในสำหรับลอง หรือ พระลอง ที่ประดับอยู่ภายนอกของโกศ ต่อมานิยมเรียกพระลอง เป็นพระโกศแทน จนเข้าใจว่าเป็นสิ่งเดียวกัน เช่น เรียกพระลองทองใหญ่ ว่าพระโกศทองใหญ่ เป็นต้น[3]
พระโกศและโกศแบ่งตามลำดับยศมีอยู่ 14 อย่าง ดังนี้[1]
ลำดับ | ชื่อเรียก | ใช้กับ | ผู้โปรดให้สร้าง ครั้งแรก | ลักษณะ |
---|---|---|---|---|
ลำดับที่ 1 | พระโกศทองใหญ่ | - พระมหากษัตริย์ - พระอัครมเหสี - พระยุพราช / สยามมกุฎราชกุมาร / สยามบรมราชกุมารี - พระบรมราชชนนี / พระบรมราชชนก | รัชกาลที่ 1 | ทำด้วยไม้แกะสลักลวดลาย ทรง 8 เหลี่ยม หุ้มด้วยทองคำตลอดองค์ ประดับดอกไม้เอว ฝายอดมงกุฎ มีดอกไม้เพชรพุ่มข้าวบิณฑ์ประดับยอด มีดอกไม้ไหวประดับชั้นฝาพระโกศ และฝาพระโกศประดับเฟื่องและพู่เงิน |
ลำดับที่ 2 | พระโกศทองรองทรง (นับเสมอพระโกศทองใหญ่) | - พระมหากษัตริย์ - พระอัครมเหสี - พระยุพราช/ สยามมกุฎราชกุมาร / สยามมกุฎราชกุมารี - พระบรมราชชนนี / พระบรมราชชนก - ผู้ทรงโปรดเกล้าพระราชทานเป็นพิเศษ | รัชกาลที่ 5 | ทำด้วยไม้แกะสลักลวดลาย ทรง 8 เหลี่ยม หุ้มด้วยทองคำตลอดองค์ ฝายอดมงกุฎ |
ลำดับที่ 3 | พระโกศทองเล็ก | - สมเด็จเจ้าฟ้า (ชั้นเอก) | รัชกาลที่ 5 | ทำด้วยไม้แกะสลักลวดลายทรง 8 เหลี่ยม หุ้มด้วย ทองคำทั้งองค์ |
ลำดับที่ 4 | พระโกศทองน้อย | - สมเด็จเจ้าฟ้า (ชั้น โท - ตรี) - สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอพระองค์เจ้า (กรมพระยา) - สมเด็จพระสังฆราชเจ้า | รัชกาลที่ 4 | ทำด้วยไม้แกะสลักลวดลาย ทรง 8 เหลี่ยม ยอดมงกุฎปิดทองทองประดับกระจก มีดอกไม้เพชรพุ่มข้าวบิณฑ์ประดับยอดพระโกศ และฝาพระโกศประดับเฟื่องและพู่เงิน |
ลำดับที่ 5 | พระโกศกุดั่นใหญ่ | - สมเด็จพระสังฆราช | รัชกาลที่ 1 | ทำด้วยไม้แกะสลักลวดลาย ทรง 8 เหลี่ยม ฝายอดทรงมณฑปปิดทองล่อง ชาดประดับ |
ลำดับที่ 6 | พระโกศกุดั่นน้อย | - พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้า - ผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ที่เสียชีวิตขณะดำรงตำแหน่ง - ผู้ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นโบราณมงคลนพรัตนราชวราภรณ์ - ขุนนางชั้น สมเด็จเจ้าพระยา หรือ เทียบเท่า | รัชกาลที่ 1 | ทำด้วยไม้แกะสลักลวดลาย ทรง 8 เหลี่ยม ฝายอดทรงมณฑปปิดทองประดับกระจกสี |
ลำดับที่ 7 | พระโกศมณฑปใหญ่ | - พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้า ที่ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ชั้นทุติยจุลจอมเกล้าขึ้นไป หรือ ทรงกรม | รัชกาลที่ 4 | ทำด้วยไม้แกะสลักลวดลายทรง 4 เหลี่ยม ฝายอดทรงมณฑปปิดทองประดับกระจกสี ลองในเป็นสี่เหลี่ยม |
ลำดับที่ 8 | พระโกศมณฑปน้อย | - พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้า - ผู้ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ปฐมจุลจอมเกล้า - ประธานองคมนตรี / องคมนตรี ที่เสียชีวิตขณะดำรงตำแหน่ง - ขุนนางชั้น เจ้าพระยา (ชั้น สุพรรณบัฎ) หรือ เทียบเท่า | รัชกาลที่ 4 | ทำด้วยไม้แกะสลักลวดลายทรง 4 เหลี่ยม ฝายอดทรงมณฑปปิดทองประดับกระจกสี |
ลำดับที่ 9 | พระโกศไม้สิบสอง | - พระองค์เจ้าฝ่ายกรมพระราชวังบวรสถานมงคล / สถานภิมุข - รัฐมนตรีว่าการกระทรวงที่เสียชีวิตขณะดำรงตำแหน่ง - สมเด็จพระราชาคณะ - ขุนนางชั้นเจ้าพระยา (ชั้นสัญญาบัฎ / หิรัญบัฎ) หรือ เทียบเท่า | รัชกาลที่ 1 | ทำด้วยไม้แกะสลักลวดลายย่อมุม ทรงพระศพหักเหลี่ยมทรงไม้สิบสอง ฝายอดทรงมงกุฎปิดทอง ประดับกระจกสี |
ลำดับที่ 10 | พระโกศราชวงศ์ (มีอีกชื่อว่าพระโกศพระองค์เจ้า เดิมเรียกว่า โกศลังกา) | - พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้า - หม่อมเจ้า ที่ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ประถมาภรณ์มงกุฎไทย ขึ้นไป / เครื่องราชอิสริยาภรณ์ ทุติยจุลจอมเกล้า | รัชกาลที่ 4 | ทำด้วยไม้แกะสลักลวดลายทรง 4 เหลี่ยม ฝายอดทรงชฎาพอกปิดทองล่องชาดประดับ ลองในเป็น 4 เหลี่ยมสีขาวคล้ายหีบศพตั้งขึ้น มีฝาเป็นยอด |
ลำดับที่ 11 | โกศราชนิกุล | - ราชสกุล / ราชินิกุล ที่ได้รับพระราชทาน โกศโถ ให้เปลี่ยนมารับพระราชทาน โกศราชนิกุล แทน | รัชกาลที่ 4 | ทำด้วยไม้แกะสลักลวดลายทรง 4 เหลี่ยม ตัดมุมผ่าทรงชฎาปิดทองประดับกระจกสี |
ลำดับที่ 12 | โกศเกราะ | - ผู้ที่ได้รับพระราชทานโกศโถ / โกศแปดเหลี่ยม แต่ มีรูปร่างใหญ่ มิสามารถลงลองสามัญได้ ก็ให้ใช้ โกศเกราะ แทน | รัชกาลที่ 4 | มีขนาดใหญ่ มีลวดลายเกราะรัด |
ลำดับที่ 13 | โกศแปดเหลี่ยม | - พระราชาคณะชั้นเจ้าคณะรอง - เจ้าจอมมารดา - หม่อมเจ้าที่ไม่ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ถ้าจะทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯพระราชทานโกศจะได้รับพระราชทาน โกศแปดเหลี่ยม - ผู้ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ประถมาภรณ์ช้างเผือก ขึ้นไป / ทุติยจุลจอมเกล้าวิเศษ - ขุนนางชั้น พระยาพานทอง หรือ เทียบเท่า | รัชกาลที่ 1 | ทำด้วยไม้แกะสลักลวดลายทรง 8 เหลี่ยม ฝายอดทรงมณฑป ปิดทองล่องชาด ประดับกระจกสี |
ลำดับที่ 14 | โกศโถ | - พระราชาคณะชั้นธรรม - ผู้ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ ประถมาภรณ์มงกุฎไทย / ปฐมดิเรกคุณาภรณ์ / ทุติยจุลจอมเกล้า - ขุนนางชั้น พระยา หรือ เทียบเท่า | รัชกาลที่ 1 | ทำด้วยไม้แกะสลักลวดลายรูปกลม ฝายอดปริก ปิดทองประดับกระจก |
* แต่เดิม ขุนนางชั้น เจ้าพระยา จะได้รับพระราชทาน โกศแปดเหลี่ยม แต่เปลี่ยนมาพระราชทานโกศไม้สิบสอง กับ โกศมณฑป ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว
แม้พระโกศ/โกศ มีการแบ่งลำดับตามฐานันดรศักดิ์อย่างชัดเจน แต่บางครั้งอาจมีการเลื่อนลำดับชั้นให้สูงขึ้นได้ ตามแต่ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ อาทิเช่น
สำหรับพระโกศทองใหญ่ ซึ่งถือเป็นพระโกศที่ประกอบ พระอิสริยยศ ตามธรรมเนียมการประดับตกแต่งพระโกศ มีความลดหลั่นกันเป็นหลายชั้นตามพระเกียรติยศ พระบรมศพ หรือพระศพ[8]
เมนูนำทาง
โกศ ประเภทใกล้เคียง
โกศ โกศล ไกรฤกษ์ โกศล โกศล ปัทมะ โกศล ส.วรพิน โกลเดนคามุย โกลด มอแน โกปาอาเมริกา 2021 โก๊ะตี๋ อารามบอย โกปาเดลเรย์ ฤดูกาล 2022–23แหล่งที่มา
WikiPedia: โกศ http://www.atriumtech.com/cgi-bin/hilightcgi?Home=... http://www.bloggang.com/viewblog.php?id=rattanakos... http://topicstock.pantip.com/library/topicstock/20... http://topicstock.pantip.com/library/topicstock/K3... http://www.posttoday.com/galyani/nungsea.html http://www.thairath.co.th/news.php?section=society...