ที่มาและการใช้ ของ โคมูตร

คำว่า โคมูตร มีความหมายว่า เยี่ยววัว ไม่ปรากฏที่มาที่ชัดเจน แต่ปรากฏในหนังสือรุ่นเก่าๆ จำพวกร้อยกรอง อย่างไรก็ตาม ในภาษาสันสกฤต มีคำว่า โคมูตฺรก มีความหมายว่า คล้ายรอยเยี่ยววัว ลักษณะของเส้นที่คดไปมา หรือเส้นฟันปลา จึงเป็นไปได้ว่าเราน่าจะเรียกเครื่องหมายนี้ ตามอย่างหนังสือสันสกฤตมาตั้งแต่ครั้งโบราณ

ในประชุมลำนำของหลวงธรรมามณฑ์ (ถึก จิตรถึก) เรียกเครื่องหมายนี้ว่า สูตรนารายณ์ ระบุการใช้ว่า ใช้หลังวิสรรชนีย์ (ที่ปิดท้ายสุด) ในปัจจุบันไม่ค่อยมีผู้ใช้เครื่องหมายโคมูตร อาจพบได้ในงานของกวีบางท่าน เช่น อังคาร กัลยาณพงศ์ เป็นต้น

อนึ่ง โคมูตร ยังหมายถึง กลุ่มดาวในวิชาดาราศาสตร์ไทย เรียกว่าดาวฤกษ์มฆา ประกอบด้วยดาว 5 ดวง คือ ดาววานร ดาวงอน ดาวไถ ดาวงูผู้ และดาวมฆ หรือดาวมาฆะ (การเรียกกลุ่มดาวฤกษ์ของไทยนั้น นิยมเรียก เพียงแต่ดาว แล้วตามด้วยชื่อ ไม่เรียกว่า กลุ่มดาว อย่างวิชาดาราศาสตร์ในปัจจุบัน)