โตนินา (สเปน: Toniná) เป็นแหล่งโบราณคดีสมัยก่อนโคลัมบัสและซากเมืองในอารยธรรมมายา ทุกวันนี้ตั้งอยู่ในรัฐเชียปัส ประเทศเม็กซิโก ห่างจากเมืองโอโกซิงโกไปทางทิศตะวันออกประมาณ 13 กิโลเมตร (8.1 ไมล์)แหล่งโบราณคดีนี้มีขนาดปานกลางถึงใหญ่ โดยมีหมู่วิหารพีระมิดตั้งอยู่บนลานตะพักสูงจากจัตุรัสประมาณ 71 เมตร (233 ฟุต)[1] ลานขนาดใหญ่สำหรับเล่นบอลแบบมีโซอเมริกา และโครงสร้างแกะสลักมากกว่า 100 แห่ง/ชิ้น ซึ่งส่วนใหญ่มีอายุตั้งแต่คริสต์ศตวรรษที่ 6 ถึงคริสต์ศตวรรษที่ 9 (ระหว่างสมัยคลาสสิก) โตนินามีความโดดเด่นจากงานประติมากรรมปูนแต่งที่ได้รับการอนุรักษ์ไว้เป็นอย่างดี และโดยเฉพาะอย่างยิ่งจากโครงสร้างแกะสลักแบบลอยตัวซึ่งได้รับการผลิตขึ้นในระดับที่ไม่เคยปรากฏมาก่อนในมีโซอเมริกานับตั้งแต่อารยธรรมโอลเมกสิ้นสุดลง[2] โตนินาเป็นที่ตั้งของพีระมิดที่ใหญ่ที่สุดแห่งหนึ่งในเม็กซิโก ด้วยความสูง 74 เมตร (243 ฟุต) ซึ่งสูงกว่าพีระมิดสุริยันที่เตโอตีวากาน[3]โตนินาเป็นรัฐที่มีความดุดันรัฐหนึ่งในสมัยคลาสสิกตอนปลาย ชาวเมืองมักสู้รบเพื่อเพิ่มพูนอำนาจของอาณาจักร[4] ในช่วงเวลาส่วนใหญ่ของประวัติศาสตร์เมือง โตนินาทำสงครามอย่างประปรายกับปาเลงเกซึ่งเป็นคู่แข่งที่ยิ่งใหญ่ที่สุดและเป็นหนึ่งในหน่วยทางการเมืองที่สำคัญที่สุดทางภาคตะวันตกของภูมิภาคมายา แต่โตนินาจะกลายเป็นเมืองที่มีอำนาจเด่นเหนือภาคตะวันตกในที่สุด[5]โตนินายังเป็นสถานที่ค้นพบการระบุวันที่วันสุดท้ายตามการนับระยะยาวเท่าที่พบในจารึกปฏิทินใด ๆ ของชาวมายา ซึ่งถือเป็นจุดสิ้นสุดของสมัยคลาสสิกของอารยธรรมมายาใน ค.ศ. 909[6]