โรงเรียนนวมินทราชูทิศ พายัพ จัดตั้งขึ้นเนื่องในวโรกาสที่พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงเจริญพระชนมพรรษาครบ 5 รอบ 60 พรรษา ในปี พ.ศ. 2530 โดยกรมสามัญศึกษากระทรวงศึกษาธิการ ได้น้อมรำลึกในพระมหากรุณาธิคุณที่พระองค์ทรงเถลิงถวัลยราชสมบัติ ทรงประกอบพระราชกรณียกิจด้วยความวิริยะอุตสาหะ ทรงเปี่ยมด้วยพระเมตตาและทรงบำบัดทุกข์ บำรุงสุขเพื่อพัฒนาประเทศไทยในทุกด้าน โดยมิได้ทรงเห็นแก่ความเหน็ดเหนื่อยแต่ประการใดด้วยพระมหากรุณาธิคุณล้นเกล้าล้นกระหม่อม และเพื่อเป็นการเฉลิมพระเกียรติและถวายเป็นถาวรวัตถุ กรมสามัญศึกษากระทรวงศึกษาธิการได้จัดตั้งโรงเรียนนวมินทราชูทิศขึ้นในทุกภาคของประเทศไทย ได้แก่

1. โรงเรียนนวมินทราชูทิศ กรุงเทพมหานคร กรุงเทพมหานคร
2. โรงเรียนนวมินทราชูทิศ ทักษิณ จังหวัดสงขลา
3. โรงเรียนนวมินทราชูทิศ อีสาน จังหวัดมุกดาหาร
4. โรงเรียนนวมินทราชูทิศ มัชฌิม จังหวัดนครสวรรค์ และ
5. โรงเรียนนวมินทราชูทิศ พายัพ จังหวัดเชียงใหม่

กลุ่มโรงเรียนนวมินทราชูทิศจึงมีสัญลักษณ์โรงเรียนซึ่งได้รับพระราชทาน เป็น "พระมหาพิชัยมงกุฎรองรับด้วยชื่อโรงเรียน" โดยมีปรัชญาว่า "ความรู้คู่คุณธรรม" และคำขวัญที่ว่า "รักษ์ศักดิ์ศรี มีคุณธรรม นำวิชาการ สืบสานงานพระราชดำริ" นอกจากนั้นแล้วยังเป็นที่ทราบกันดีในเหล่านักเรียน ศิษย์เก่า และบุคลากรถึงชื่อโรงเรียนว่า "นวมินท์ นามอันเป็นที่รัก" อีกด้วย