กลุ่มภาษาเซมิติกมีไวยากรณ์ร่วมกันหลายอย่าง แม้จะมีส่วนที่ผันแปรกันไปบ้าง แม้ในภาษาเดียวกันเอง เช่น ภาษาอาหรับในสมัยพุทธศตวรรษที่ 11 กับภาษาอาหรับในปัจจุบัน

การเรียงคำ

การเรียงลำดับคำในภาษาเซมิติกดั้งเดิมเป็นกริยา-ประธาน-กรรม สิ่งของ-เจ้าของ และนาม-คุณศัพท์ ในภาษาอาหรับคลาสสิกและสมัยใหม่จะใช้การเรียงตำแบบนี้มาก นอกจากนั้นยังพบการเรียงประโยคแบบประธาน-กริยา-กรรม ดังที่พบในภาษาฮีบรูและภาษามอลตา กลุ่มภาษาเซมิติกในเอธิโอเปียสมัยใหม่เรียงประโยคแบบ ประธาน-กรรม-กริยา เจ้าของ-สิ่งของ และคุณศัพท์-นาม ซึ่งอาจจะมาจากอิทธิพลของกลุ่มภาษาคูชิติก กลุ่มภาษาเซมิติกที่เก่าที่สุด เช่น ภาษากีเอซ เป็นแบบกริยา-ประธาน-กรรม สิ่งของ-เจ้าของ และนาม-คุณศัพท์

การกของนามและคุณศัพท์

ระบบการกสามแบบของภาษาเซมิติกดั้งเดิม (ประธาน กรรมตรงและเจ้าของ) โดยใช้การลงท้ายการกที่ต่างไป ยังคงมีอยู่ในภาษาอาหรับในอัลกุรอ่าน ภาษาอัคคาเดีย และภาษายูการิติก ลักษระนี้หายไปในภาษาเซมิติกสมัยใหม่ ภาษาอาหรับมาตรฐานสมัยใหม่คงมีการลงท้ายการกเฉพาะในการเขียนและการออกอากาศ การลงท้ายการกด้วย -n ยังคงไว้ในภาษาเซมิติกในเอธิโอเปีย นามและคุณศัพท์ในกลุ่มภาษาเซมิติกมีการกำหนดเป็นสถานะ สถานะชี้เฉพาะกำหนดโดย nunation

จำนวนของนามและคุณศัพท์

กลุ่มภาษาเซมิติกส่วนใหญ่มี 3 จำนวนคือเอกพจน์ ทวิพจน์ และพหูพจน์ ทวิพจน์ยังใช้อยู่ในภาษาอาหรับบางสำเนียงเช่นชื่อประเทศบาห์เรน (bahr "ทะเล" + -ayn "สอง") และในภาษาฮีบรู เช่น šana หมายถึง 1 ปี šnatayim หมายถึง 2 ปี และ šanim หมายถึงหลายปี และในภาษามอลตา sena หมายถึง 1 ปี sentejn หมายถึง 2 ปี และ snin หมายถึงหลายปี การทำให้เป็นพหูพจน์โดยการแทรกเสียงสระลงไป เช่น sadd เขื่อน 1 แห่ง sudūd เขื่อนหลายแห่ง พบในภาษาอาหรับและภาษาเอธิโอเปีย รวมทั้งภาษามอลตา จึงน่าจะเป็นส่วนหนึ่งของภาษาเซมิติกดั้งเดิม

มาลาและกาล

ระบบมาลาของกลุ่มภาษาเซมิติกตะวันตกและตะวันออกต่างกันชัดเจน ภาษาอัคคาเดียรักษาลักษณะซึ่งพบโดยทั่วไปในกลุ่มภาษาแอโฟรเอชีแอติก ภาษาเซมิติกตะวันตกดั้งเดิมมี 2 มาลา คือสมบูรณ์สำหรับการกระทำที่สมบูรณ์และไม่สมบูรณ์ใช้กับการกระทำที่เกิดไม่สมบูรณ์ ในกรณีพิเศษของภาษาแอราเมอิกใหม่มีการรวมคำกริยาซึ่งได้รับอิทธิพลจากกลุ่มภาษาอิหร่าน

รากศัพท์พยัญชนะสามตัว

กลุ่มภาษาเซมิติกทั้งหมดมีลักษณะพิเศษของรากศัพท์ที่ประกอบด้วยพยัญชนะสามตัว (มีที่มีพยัญชนะ 2 หรือ 4 ตัวด้วย) สำหรับนาม คุณศัพท์ และกริยาซึ่งสร้างศัพท์ได้หลายทาง เช่น โดยแทรกเสียงสระ ซ้ำพยัญชนะ เติมอุปสรรค ปัจจัย หรืออาคม

ตัวอย่างเช่น รากศัพท์ k-t-b, (หมายถึงการเขียน) ในภาษาอาหรับ:

kataba كتب "he wrote" (masculine)katabat كتبت "she wrote" (feminine)kutiba كتب "it was written" (masculine)kutibat كتبت "it was written" (feminine)kitāb- كتاب "book" (the hyphen shows end of stem before various case endings)kutub- كتب "books" (plural)kutayyib- كتيب "booklet" (diminutive)kitābat- كتابة "writing"kātib- كاتب "writer" (masculine)kātibah- كاتبة "writer" (feminine)kātibūn(a) كاتبون "writers" (masculine)kātibāt- كاتبات "writers" (feminine)kuttāb- كتاب "writers" (broken plural)katabat- كتبة "writers" (broken plural)maktab- مكتب "desk" or "office"maktabat- مكتبة "library" or "bookshop"maktūb- مكتوب "written" (participle) or "postal letter" (noun)

และรากศัพท์เดียวกันในภาษาฮีบรู (k-t-ḇ):

kataḇti כתבתי "I wrote"kataḇta כתבת "you (m) wrote"kataḇ כתב "he wrote" or "reporter" (m)katteḇet כתבת "reporter" (f)kattaḇa כתבה "article" (plural katavot כתבות)miḵtaḇ מכתב "postal letter" (plural miḵtaḇim מכתבים)miḵtaḇa מכתבה "writing desk" (plural miḵtaḇot מכתבות)ktoḇet כתובת "address" (plural ktoḇot כתובות)ktaḇ כתב "handwriting"katuḇ כתוב "written" (f ktuḇa כתובה)hiḵtiḇ הכתיב "he dictated" (f hiḵtiḇa הכתיבה)hitkatteḇ התכתב "he corresponded (f hitkatḇa התכתבה)niḵtaḇ נכתב "it was written" (m)niḵteḇa נכתבה "it was written" (f)ktiḇ כתיב "spelling" (m)taḵtiḇ תכתיב "prescript" (m)meḵuttaḇ מכותב "a person on one's mailing list" (meḵutteḇet מכותבת f)ktubba כתובה "ketubah (a Jewish marriage contract)" (f) (note: b here, not ḇ)

ในภาษามอลตา ซึ่งรากศัพท์พยัญชนะจะเรียกว่า mamma:

jiena ktibt "I wrote"inti ktibt "you wrote" (m or f)huwa kiteb "he wrote"hija kitbet "she wrote"aħna ktibna "we wrote"intkom ktibtu "you (pl) wrote"huma kitbu "they wrote"huwa miktub "it is written"kittieb "writer"kittieba "writers"kitba "writing"ktib "writing"ktieb "book"kotba "books"ktejjeb "booklet"

ในภาษาตึกรึญญาและภาษาอัมฮารา รากศัพท์นี้ปรากฏเฉพาะคำนาม kitab หมายถึง amulet และกริยา to vaccinate ภาษาที่เป็นลูกหลานในเอธิโอเปียมีรากศัพท์ที่ต่างไปสำหรับการเขียน คำกริยาในภาษาในตระกูลแอฟโฟรเอเชียติกอื่น ๆ ที่ไม่ใช่กลุ่มภาษาเซมิติกมีลักษณะเดียวกันนี้ แต่มักเป็นพยัญชนะ 2 ตัวมากกว่า