กาญจิปุรัม (อักษรโรมัน: Kanchipuram, kāñcipuram; [kaːɲdʑipuɾam])[1] หรือชื่อเก่า คอนจีวาราม (อักษรโรมัน: Conjeevaram) เป็นนครในรัฐทมิฬนาฑู ประเทศอินเดีย ตั้งอยูในภูมิภาคโตนไทมณฑลัม ห่างไปจากเจนไน 72 km (45 mi) กาญจิปุรัมได้รับการขนานนามว่าเป็น "นครแห่งเทวสถานนับพัน" (City of Thousand Temples) เป็นที่รู้จักดีจากสถาปัตยกรรมโบสถ์พราหมณ์ ส่าหรีฝ้าย และเป็นหนึ่งในจุดหมายปลายทางการท่องเที่ยวที่สำคัญของภูมิภาค กาญจิปุรัมมีขนาดพื้นที่ 36.14 km2 (13.95 sq mi) และประชากรราว 300,000 เป็นอย่างน้อย (ปี 2021)[2] กาญจิปุรัมเป็นศูนย์กลางการปกครองของอำเภอกาญจิปุรัมและมีการเชื่อมต่อทั้งทางรถและทางรางกาญจิปุรัมเป็นคำภาษาสันสกฤตประกอบด้วย "กาญจิ" แปลว่าการบูชาพระพรหม และ "ปุรัม" แปลว่าสถานที่ กาญจิปุรัมตั้งอยู่บนฝั่งของแม่น้ำเวคาวตีและปาลาร์ ในประวัติศาสตร์ กาญจิปุรัมเคยเป็นนครภายใต้ปกครองของปัลลวะ, โจฬะยุคกลาง,[3] โจฬะยุคหลัง, ปาณฑยะยุคหลัง, จักรวรรดิวิชัยนคร, อาณาจักรคาร์นาทิก และ เจ้าอาณานิคมอังกฤษซึ่งเรียกนครนี้ว่า "คอนจีวาราม" ("Conjeeveram")[3] โบราณสถานสำคัญของเมือง เช่น ไกลาศนาถรรโกยิล และ ไวกูณฐเปรุมัลโกยิล ในอดีต กาญจิปุรัมเคยเป็นศูนย์กลางของการศึกษา[4] และเคยมีชื่อว่า ghatikasthanam อันแปลว่า "สถานแห่งการเรียนรู้"[5] รวมถึงเป็นศูนย์กลางการศึกษาขั้นสูงของศาสนาเชน และ ศาสนาพุทธ ในระหว่างศตวรรษที่ 1-5[6]ตามเทววิทยาลัทธิไวษณวะในศาสนาฮินดูถือว่ากาญจิปุรัมเป็นหนึ่งในเจ็ดตีรถะ (สถานที่แสวงบุญ) เพื่อการปลดปล่อยทางจิตวิญญาณ[7] เทวสถานที่สำคัญในเมือง เช่น วรธราชเปรุมัล, เอกามพเรศวร, กามากษีอัมมัน และ กุมารโกฏฏัม ในบรรดาเทวสถานพระวิษณุอันศักดิ์สิทธิ์ทั้ง 108 มีอยู่ 15 แห่งที่ตั้งอยู่ในกาญจิปุรัม[8] นครกาญจิปุรัมมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อลัทธิศรีไวษณวะ, ลัทธิศากติ และลัทธิไศวะปัจจุบัน ประชากรส่วนใหญ่ของนครอยู่ในอุตสาหกรรมการทอผ้า[9]