กฎหมายจารีตประเพณีของอังกฤษ

ในพระราชบัญญัติแคลเร็นดอน (Assize of Clarendon), ที่ประกาศใช้ในปี ค.ศ. 1166 ซึ่งเป็นกฎหมายสำคัญฉบับแรกของรัชสมัยพระเจ้าเฮนรีที่ 2 ที่ระบุว่า: “ผู้ใดที่ถูกกล่าวหาโดยคำสาบานของลูกขุนว่าเป็นผู้ต้องสงสัยว่าเป็นโจร หรือฆาตกร ...จะถูกนำตัวไปพิสูจน์ความบริสุทธิ์ด้วยน้ำ”[3]

การพิสูจน์ด้วยน้ำร้อน

การพิสูจน์ความบริสุทธิ์ด้วยน้ำร้อนกล่าวถึงเป็นครั้งแรกในคริสต์ศตวรรษที่ 6 ใน “กฎบัตรซาลลิค” วิธีนี้ผู้ถูกกล่าวหาต้องจุ่มมือลงไปในกาน้ำเดือด ในคริสต์ศตวรรษที่ 12 สถาบันโรมันคาทอลิกจะให้ผู้ถูกกล่าวหาเอามือจ้วงลงไปในน้ำร้อน ถ้าภายในสามวันพระเจ้ายังรักษาแผลไม่หายก็แปลว่าเป็นผู้ทำผิดจริงตามที่ถูกกล่าวหา[4]

การพิสูจน์ด้วยน้ำเย็น

การพิสูจน์ความบริสุทธิ์ด้วยน้ำเย็นมาจากประมวลกฎหมายฮัมมูราบีเมื่อผู้ถูกกล่าวหาว่าใช้เวทมนตร์ (sorcery) จะถูกจับให้ดำน้ำถ้ารอดก็แปลว่าบริสุทธิ์ กฎหมายนี้ใช้กันในหมู่ชนแฟรงค์ แต่ถูกยุบเลิกโดยพระเจ้าหลุยส์ผู้ศรัทธา (Louis the Pious) ในปี ค.ศ. 829 และกลับมาใช้กันอีกครั้งในปลายยุคกลาง ใน “Dreieicher Wildbann” ในปี ค.ศ. 1338 กล่าวว่าถ้าถูกกล่าวหาว่าลักลอบล่าสัตว์ ก็จะถูกกดลงไปในถังน้ำสามครั้งและถ้าจมลงไปถึงก้นถังก็แปลว่าผิด

นักบุญเกรกอรีแห่งทัวร์กล่าวถึงการผูกโม่หินรอบคอผู้ถูกกล่าวหาถ้าจมก็แปลว่าไม่บริสุทธิ์ และกล่าวถึง “ผู้นอกศาสนาที่เอาหินโม่หินผูกคอควิรินัส บาทหลวงแห่งซิสเซ็คและโยนลงไปในน้ำ แต่ควิรินัสก็ลอยตัวอยู่ได้ด้วยความช่วยเหลือจากพระเจ้า และแม้น้ำก็ไม่ได้ดึงตัวควิรินัสลงไปเพราะน้ำหนักของความผิดไม่ได้กดตัวท่าน”[5]

การพิสูจน์ความบริสุทธิ์ด้วยน้ำมาเกี่ยวข้องกับการล่าแม่มด (Witch-hunt) ในคริสต์ศตวรรษที่ 16 ถึง 17 แต่สถานะการณ์และผลตรงกันข้ามกับตัวอย่างที่กล่าวข้างบน: ถ้าผู้ถูกกล่าวหาจม (และในที่สุดก็จมน้ำตาย) ผู้นั้นก็เป็นผู้บริสุทธิ์ แต่ถ้าลอยก็ถือว่าเป็นผู้มีเวทมนตร์และถูกนำไปลงโทษ ผู้ศึกษาเกี่ยวกับมารวิทยา (Demonology) ต่างก็ตั้งข้อสันนิษฐานกันไปต่างๆ ว่าการลอยตัวเกิดขึ้นได้อย่างไร บ้างก็ว่าที่พ่อมดหรือแม่มดลอยได้ก็เพราะเป็นผู้สละการรับศีลจุ่มเมื่อเข้าเป็นส่วนหนึ่งของแวดวงปีศาจหรือมาร เจคอป ริคเคียสอ้างว่าพ่อมดหรือแม่มดมีความเบากว่ามนุษย์ธรรมดาและเสนอวิธีอื่นแทนที่จะถ่วงน้ำ สมเด็จพระเจ้าเจมส์ที่ 6 แห่งสกอตแลนด์ทรงอ้างในหนังสือ “Daemonologie” ว่าน้ำเป็นสิ่งที่บริสุทธิ์ที่สามารถกำจัดผู้มีความผิดได้