แนวโน้มการปรับปรุงกองทัพให้ทันสมัยในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ที่สังเกตได้ ได้แก่ การยกระดับเทคโนโลยี เช่น การซื้อกระสุนนำวิถี และการลงทุนในด้านการบังคับบัญชา การควบคุม การสื่อสารและการประมวลผลคอมพิวเตอร์ ตลอดจนระบบข่าวกรอง สอดแนม ลาดตระเวน (C4ISR) เครื่องบินรบหลายบทบาท เครื่องบินลาดตระเวนสมุทร ขีปนาวุธสมัยใหม่ (รวมทั้งขีปนาวุธต่อสู้เรือ ขีปนาวุธอากาศสู่อากาศพ้นวิสัยการมองเห็น ขีปนาวุธอากาศสู่พื้น ขีปนาวุธพื้นสู่พื้นทางยุทธวิธี) ระบบปืนใหญ่สมัยใมห่ เรือดำน้ำและเรือรบที่มีเครื่องมือิเล็กโทรนิกส์ใหม่และขีปนาวุธต่อสู้เรือ เช่น ขีปนาวุธสกั๊ด เครื่องบินขับไล่เจ็ตแบบล่าสุด มิก 29, เอฟ16, เอฟ18 และซู27 ระบบ MRLS และเรือฟิรเกตสมัยใหม่ที่มีขีปนาวุธฮาร์พูนและเอ็กโซเซ็ตได้แพร่หลายมากขึ้น อย่างไรก็ดี ไม่น่ามีชาติใดในภูมิภาคที่สามารถรับแนวคิดการปฏฺัวัติในกิจการทหาร (Revolution in military affairs, RMA) ได้ เนื่องจากทรัพยากรทางทหาร เทคโนโลยีและผู้เชี่ยวชาญจำนวนจำกัด เกือบทุกประเทศพัฒนาขีดความสามารถตามแบบ ส่วนชาติที่เป็นกลุ่มเกาะพัฒนาการวางกำลังพลอย่างรวดเร็ว (rapid deployment) กองทัพเรือส่วนใหญ่พยายามชดเชยจุดอ่อนในมาตรการรับมือทุ่นระเบิด การสอดแนมสมุทร การลาดตระเวนนอกชายฝั่งและขีดความสามารถต่อสู้เรือดำน้ำ แนวโน้มสำคัญอีกอย่างหนึ่งได้แก่การซื้อเครื่องบินขับไล่ขั้นสูง โดยสิงคโปร์เป็นชาติแรกที่ใช้เครือ่งบินขับไล่เจ็ตรุ่นที่ 4[24]:24–8

เอเชียตะวันออกเฉียงใต้เป็นภูมิภาคที่มีรายจ่ายทางทหารเพิ่มขึ้นเร็วที่สุดในโลกระหว่างปี 2552 ถึง 2561[25]:ix ระหว่างปี 2552 ถึง 2561 รายจ่ายในภูมิภาคเพิ่มขึ้นร้อยละ 33 จาก 30,800 ล้านดอลลาร์สหรัฐ เป็น 41,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐ (คิดมูลค่าดอลลาร์สหรัฐปี 2560) สัดส่วนการนำเข้าอาวุธของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้เทียบกับโลกเพิ่มขึ้นจากร้อยละ 5.8 ในช่วงปี 2542–50 เป็นร้อยละ 8.1 ในช่วง 2542–61[25]:10 อำนาจทางทหารของจีนที่เพิ่มขึ้นและความก้าวร้าวในทะเลจีนใต้มักอ้างว่าเป็นแรงจูงใจของการเพิ่มงบประมาณทางทหารในช่วงนี้ โดยพบว่าประเทศที่เป็นภาคีความขัดแย้งนี้มีงบประมาณทางทหารเพิ่มขึ้นมากที่สุด ทั้งนี้แม้สัดส่วนรายจ่ายทางทหารเมื่อเทียบกับจีดีพีของแต่ละประเทศยังค่อนข้างคงที่ และไม่เข้าบทนิยามของการแข่งขันในทางอาวุธ แต่รูปแบบกิริยา-ปฏิกิริยา และความเชื่อมั่นที่ต่ำในบรรดาประเทศเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ซึ่งไม่มีกลไกระงับข้อพิพาทในภูมิภาค หมายความว่า มีความเสี่ยงความเข้าใจผิดต่อกันในอนาคต[25]:ix–x

ในเอกสารนโยบายกลาโหมอย่างเป็นทางการมักอ้างการก่อการร้าย กบฏติดอาวุธ โจรสลัด ผู้ลักลอบนำเข้าและอาชญากรรมมีการจัดตั้ง รวมทั้งความช่วยเหลือทางมนุษยธรรมและการบรรเทาสาธารณภัยเป็นเหตุผลของการจัดซื้ออาวุธ อย่างไรก็ดี การจัดซื้ออากาศยานเติมเชื้อเพลิง เครื่องบินรบ เครื่องบินการต่อสู้เรือดำน้ำ ขีปนาวุธอากาศสู่พื้น ระบบการป้องกันภัยทางอากาศ ระบบการป้องกันชายฝั่ง เรือดำน้ำ และเรือรบผิวน้ำ เช่นเดียวกับเรือขึ้นฝั่งโจมตีสะเทินน้ำสะเทินบก เป็นหลักฐานว่าชาติต่าง ๆ มองภัยคุกคามจากต่างชาติมากกว่า ยุทโธปกรณ์ทั้งหลายมีลักษณะสามารถเข้าปะทะกับภัยคุกคามต่างประเทศไกลจากประเทศแม่ และประเทศเพื่อนบ้านอาจมองว่า "ก้าวร้าว"[25]:7–8

นอกจากนี้ปัจจัยที่เกี่ยวข้องในการสะสมกำลังทหารยังมีปัจจัยที่ไม่มีเหตุผลด้วย ดังเช่นในประเทศที่กองทัพมีอิทธิพลสูงในการเมือง รายจ่ายทางทหารของเมียนมาร์ลดลงหลังการปฏิรูปการเมืองในปี 2558 แต่ของไทยกลับตรงกันข้ามหลังรัฐประหาร พ.ศ. 2557[25]:8–9