งูแมมบา (อังกฤษ: Mambas) เป็นงูพิษร้ายแรงมากสกุลหนึ่ง ใช้ชื่อสกุลว่า Dendroaspis จัดอยู่ในวงศ์งูพิษเขี้ยวหน้า (Elapidae) มีถิ่นกำเนิดในทวีปแอฟริกางูในสกุลงูแมมบานั้น เป็นงูที่มีลำตัวเรียวยาว มีส่วนหัวขนาดเล็ก มีตากลมโต มีขนาดความยาวโดยเฉลี่ยประมาณ 1.5-2 เมตร พบใหญ่ที่สุดได้ถึง 4 เมตร และเป็นงูที่มีความว่องไวมาก สามารถเลื้อยคลานได้เร็วถึง 12-20 กิโลเมตร/ชั่วโมง บนพื้นดิน จนถูกจัดให้เป็นงูที่เลื้อยไวที่สุดบนโลกมาแล้ว[2]งูแมมบานั้น จะมีสีเดียวตลอดทั้งลำตัว โดยจะมีทั้งสีน้ำตาล, สีเขียว หรือเหลือบสีต่าง ๆ บนเกล็ด รวมถึงสีขาวอมเทาหรือเทาตุ่น ๆ ด้วย ในบางชนิด มีเกล็ดเรียบลื่น เกล็ดบนหัวมีขนาดใหญ่ มุมปากยาว ดวงตามีขนาดกลมโต มีความแตกต่างกันมากระหว่างเพศ โดยงูตัวผู้จะมีขนาดใหญ่กว่าตัวเมียเล็กน้อย เป็นงูที่ขยายพันธุ์ด้วยการวางไข่ ดำรงชีวิตทั้งบนต้นไม้และพื้นดิน กินอาหารได้แก่ สัตว์ขนาดเล็กต่าง ๆ รวมทั้งงูด้วยกันเองด้วยงูแมมบานั้นได้ถูกอนุกรมวิธานออกเป็นชนิดได้ 4 ชนิด คือ [1]โดยงูแมมบาทุกชนิดนั้น เป็นงูที่มีพิษร้ายแรงมาก สามารถฆ่ามนุษย์ให้เสียชีวิตได้ ในเวลาเพียงไม่กี่นาที โดยมีผลต่อระบบประสาท ผู้ที่ถูกกัดจะเสียชีวิตด้วยอาการหัวใจวาย จนได้ชื่อว่า "แมมบา" อันหมายถึง "โลงศพ" เพราะมีส่วนหัวที่เป็นรูปสี่เหลี่ยมมุมฉาก ได้ชื่อว่าเป็นงูที่อันตรายที่สุดในทวีปแอฟริกา โดยเฉพาะในงูแบล็คแมมบาที่มีขนาดใหญ่ที่สุด และอาศัยหากินบนพื้นดิน ไม่ขึ้นไปบนต้นไม้ ที่สำคัญมีอุปนิสัยดุร้ายก้าวร้าว ไม่เกรงกลัวมนุษย์เหมือนงูชนิดอื่น ๆ อีกทั้งยังสามารถฉกกัดได้ด้วยความรวดเร็วและฉกในมุมที่ไม่มีงูสกุลใดทำได้ด้วย เนื่องจากกระดูกพาลาทีนไม่มีก้านกระดูกโคเอนัล ซ้ำยังสามารถฉกได้ไกลและสูงกว่า 2 เมตรอีกด้วย และสามารถแผ่แม่เบี้ยหรือพังพานได้ แม้จะไม่ใหญ่เท่าของงูเห่า (Naja spp.) และงูจงอาง (Ophiophagus hannah) ที่ถูกวงศ์เดียวกันก็ตาม[3] [4]นอกจากนี้เล้ว มีการวิจัยพบว่า พิษของงูแมมบานั้น โดยเฉพาะงูแบล็คแมมบา มีสารระงับความเจ็บปวดเหมือนกับมอร์ฟีน แต่มีผลข้างเคียงน้อยกว่า [5]โดยที่คำว่า Dendroaspis ที่ใช้เป็นชื่อสกุลนั้น หมายถึง "งูต้นไม้"[6]