ซามาร์กันต์ (อุซเบก: Samarqand/Самарқанд, ออกเสียง: [samarˈqant]; ทาจิก: Самарқанд; เปอร์เซีย: سمرقند‎) เป็นนครในประเทศอุซเบกิสถานทางตะวันออกเฉียงใต้และเป็นหนึ่งในเมืองที่มีการอยู่อาศัยต่อเนื่องเก่าแก่ที่สุดในเอเชียกลาง ปรากฏหลักฐานว่ามีการตั้งรกรากของมนุษย์ตั้งแต่ยุคหินเก่าตอนปลาย ซามาร์กันต์เจริญรุ่งเรืองอย่างมากในฐานะเมืองบนเส้นทางสายไหมเชื่อมต่อจีนกับเมดิเตอร์เรเนียน ซึ่งในเวลานั้นซามาร์กันต์เป็นหนึ่งในเมืองที่ใหญ่ที่สุด[2] ในเอเชียกลาง[3]ในสมัยจักรวรรดิอะคีเมนิดของเปอร์เซีย ซามาร์กันต์กลายเป็นเมืองหลวงของเขตผู้ว่าราชการซอกเดีย และใน 329 ปีก่อน ค.ศ. เมืองถูกอะเล็กซานเดอร์มหาราชพิชิตได้ ในเวลานั้นเมืองมีชื่อว่ามาร์กันดา (Markanda) ซึ่งเรียกเป็นภาษากรีกโบราณว่ามารากันดา (Μαράκανδα)[4] จากนั้นเมืองถูกปกครองโดยชาวอิหร่าน ชาวเติร์ก และชาวมองโกลหลังการพิชิตของเจงกีส ข่าน ในปี 1220 ในปัจจุบัน ซามาร์กันต์เป็นหนึ่งในเมืองที่ใหญ่ที่สุดของประเทศอุซเบกิสถาน[5]ในปี 2001 ยูเนสโกขึ้นทะเบียนนครซามาร์กันต์เป็นแหล่งมรดกโลกทางวัฒนธรรมในชื่อ "ซามาร์กันต์ ชุมทางวัฒนธรรม"ในปัจจุบัน เมืองแบ่งออกเป็นสองส่วนคือเมืองเก่าและเมืองใหม่ซึ่งได้รับการพัฒนาในช่วงการปกครองของจักรวรรดิรัสเซียและสหภาพโซเวียต เมืองเก่าเต็มไปด้วยโบราณสถานและอนุสรณ์สถานเก่าแก่ ส่วนเมืองใหม่เป็นศูนย์กลางการปกครองและเป็นที่ตั้งของสถาบันการศึกษา[6]