ปรัชญาปารมิตา[1] (อักษรเทวนาครี: प्रज्ञा पारमिता, ทิเบต: Shes-rab-pha-rol-phyin ་ཤེས་རབ་ཕ་རོལ་, จีน: 般若波羅蜜多/般若波罗蜜多, Pinyin: bō'ruò-bōluómìduō; ญี่ปุ่น: hannya-haramitta (般若波羅蜜多, hannya-haramitta?) เกาหลี: banya-paramilda (般若波羅蜜多/반야파라밀다); เวียดนาม: Bát Nhã Ba La Mật Đa) เป็นพระสูตรสำคัญชุดหนึ่งในนิกายมหายาน ที่สำคัญ เช่น มหาปรัชญาปารมิตาหฤทัยสูตร ในทางศิลปกรรมช่วงพุทธศตวรรษที่ 6 -12 มักแสดงในเชิงบุคลาธิษฐานเป็นรูปพระโพธิสัตว์ชื่อ "พระปรัชญาปารมิตา"[1] มีฐานะเป็นมารดาของพระพุทธเจ้า หรือเป็นภาคสำแดงของพระอักโษภยพุทธะ เป็นสัญลักษณ์ของสุญญตา