พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงราชบุรีดิเรกฤทธิ์ หลังเสด็จกลับจากศึกษาที่ประเทศอังกฤษ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงสู่ขอพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอรพัทธ์ประไพ พระธิดาพระองค์ใหญ่ในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจาตุรนต์รัศมี กรมพระจักรพรรดิพงษ์ พระราชทานเสกสมรสให้ โดยในครั้งนั้นนับเป็นครั้งแรกที่มีการพระราชทานน้ำสังข์ แต่ทรงใช้ชีวิตคู่ร่วมกันเพียงไม่นานก็ทรงหย่าขาดจากกัน และหลังจากนั้นพระองค์จึงทรงรับหม่อมอ่อนมาเป็นหม่อมเอก โดยนอกจากหม่อมอ่อนแล้วพระองค์ยังมีหม่อมอีก 2 คน คือ หม่อมแดงและหม่อมราชวงศ์สอางค์ ปราโมช

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงราชบุรีดิเรกฤทธิ์ มีพระโอรสและพระธิดา ที่ประสูติกับหม่อมอ่อน หม่อมแดง และหม่อมราชวงศ์สอางค์ 13 องค์ ซึ่งทุกองค์ทรงตั้งพระนามคล้องจองกันหมด และมีความหมายเกี่ยวกับ พระอาทิตย์[15]

หม่อมอ่อน รพีพัฒน์ ณ อยุธยา

หม่อมอ่อน รพีพัฒน์ ณ อยุธยา บุตรีของพระยาสุพรรณพิจิตร (โต) กับหม่อมราชวงศ์สำอาง เสนีวงศ์[16] เสด็จในกรมหลวงราชบุรีได้รับหม่อมอ่อนเข้ามาเป็นหม่อมในพระองค์หลังจากที่ทรงหย่ากับพระชายาแล้ว โดยมีพระโอรสพระธิดารวม 11 องค์ ดังนี้

• หม่อมเจ้าพิมพ์รำไพ โสณกุล (18 มกราคม พ.ศ. 2441 - 22 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2510) เสกสมรสกับหม่อมเจ้าทองต่อ ทองแถม และหม่อมเจ้ารัชฎาภิเศก โสณกุล
  • หม่อมราชวงศ์นภาจรี ทองแถม สมรสกับเด็ดดวง บุนนาค และสมใจ สิริสิงห
  • หม่อมราชวงศ์ปรียา โสณกุล
• หม่อมเจ้าไขแสงรพี รพีพัฒน์ (29 ตุลาคม พ.ศ. 2442 - 19 ตุลาคม พ.ศ. 2521) เสกสมรสกับเริงจิตร์แจรง อาภากร (หย่า) และหม่อมหลวงสุมิตรา สุทัศน์ (หย่า)
  • หม่อมราชวงศ์เติมแสงไข รพีพัฒน์ สมรสกับปรีดา กรรณสูต
  • หม่อมราชวงศ์ศักดิ์รพี รพีพัฒน์ สมรสกับสุนทรี (สกุลเดิม ศิริจิตต์)
• หม่อมเจ้าสุรีย์ประภา กฤดากร (16 เมษายน พ.ศ. 2444 - 19 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2513) เสกสมรสกับหม่อมเจ้าอิทธิเทพสรร กฤดากร และหม่อมเจ้าเศรษฐสิริ กฤดากร
  • หม่อมราชวงศ์ฤทธิ์สุรีย์ กฤดากร สมรสกับจิ๋ว สุริเวก
  • หม่อมราชวงศ์ประภาศิริ กฤดากร สมรสกับฉลอง ชุมพล
• หม่อมเจ้าวิมวาทิตย์ รพีพัฒน์ (25 ธันวาคม พ.ศ. 2445 - 29 ธันวาคม พ.ศ. 2501) เสกสมรสกับหม่อมเจ้าวินิตา รพีพัฒน์ (ราชสกุลเดิม กิติยากร)
  • หม่อมราชวงศ์วิภากร รพีพัฒน์ สมรสกับวุฒิวิฑู (ราชสกุลเดิม วุฒิชัย) และเย็นจิตต์ (สกุลเดิม สัมมาพันธ์)
• หม่อมเจ้าชวลิตโอภาศ กิติยากร (11 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2447 - 18 มิถุนายน พ.ศ. 2475) ทรงใช้ชีวิตคู่โดยมิได้เสกสมรสกับสมเด็จพระเชษฐาธิราช เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ ภายหลังเสกสมรสกับหม่อมเจ้าอมรสมานลักษณ์ กิติยากร
  • หม่อมราชวงศ์กิตินัดดดา กิติยากร
  • หม่อมราชวงศ์อมราภินพ กิติยากร สมรสกับแจเน็ท กริมม์
  • หม่อมราชวงศ์กิติอัจฉรา กิติยากร สมรสกับสมิทธิ์ ปวนะฤทธิ์
• หม่อมเจ้าอากาศดำเกิง รพีพัฒน์ (19 พฤศจิกายน พ.ศ. 2448 - 18 พฤษภาคม พ.ศ. 2475)
• หม่อมเจ้าเพลิงนภดล รพีพัฒน์ (30 ธันวาคม พ.ศ. 2449 - 22 กรกฎาคม พ.ศ. 2528) เสกสมรสกับหม่อมเจ้าทรงอัปษร (ราชสกุลเดิม กิติยากร)
  • หม่อมราชวงศ์อคิน รพีพัฒน์ สมรสกับจันทรา (สกุลเดิม ปิตรชาติ) และบังเอิญ (สกุลเดิม เกิดอารีย์)
  • หม่อมราชวงศ์รพีพงศ์ รพีพัฒน์ สมรสกับหม่อมหลวงศิริมา (ราชสกุลเดิม ศรีธวัช) และจริยา (สกุลเดิม รอดประเสริฐ)
  • หม่อมราชวงศ์อัปษร รพีพัฒน์ สมรสกับทวีเกียรติ กฤษณามระ และจอห์น อ.โรก๊อซ
• หม่อมเจ้าถกลไกรวัล รพีพัฒน์ (2 มกราคม พ.ศ. 2452 - 16 กันยายน พ.ศ. 2523) เสกสมรสกับหม่อมตลับ (สกุลเดิม ศรีโรจน์)
  • หม่อมราชวงศ์มธุรา รพีพัฒน์ สมรสกับจรูญ ชินาลัย
• หม่อมเจ้ารวิพรรณไพโรจน์ รพีพัฒน์ (5 กันยายน พ.ศ. 2455 - 18 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2531) เสกสมรสกับหม่อมจำเริญ (สกุลเดิม จุลกะ) ฉัตรสุดา วงศ์ทองศรี (ราชสกุลเดิม ฉัตรชัย) และหม่อมเพ็ญศรี รพีพัฒน์ ณ อยุธยา
  • หม่อมราชวงศ์พันธุ์รพี รพีพัฒน์ สมรสกับฉวีวรรณ (สกุลเดิม จันโทภาสกร) และปราณี (สกุลเดิม อรรถพันธ์)
  • หม่อมราชวงศ์พัฒนฉัตร รพีพัฒน์ สมรสกับทักษพล เจียมวิจิตร (หย่า)
  • หม่อมราชวงศ์ดิเรกฤทธิ์ รพีพัฒน์ สมรสกับอรุณวรรณ (สกุลเดิม วงศ์ใหญ่)
  • หม่อมราชวงศ์วินิตา รพีพัฒน์ สมรสกับโชค อัศวรักษ์
  • หม่อมราชวงศ์นิสากร รพีพัฒน์ สมรสกับวรวิทย์ เหมจุฑา
• หม่อมเจ้าดวงทิพย์โชติแจ้งหล้า อาภากร (11 ตุลาคม พ.ศ. 2457 - 4 มีนาคม พ.ศ. 2542) เสกสมรสกับพลเรือเอก หม่อมเจ้าครรชิตพล อาภากร
  • หม่อมราชวงศ์ชาย (ถึงแก่กรรมในวัยเยาว์)
  • หม่อมราชวงศ์ทิพพากร อาภากร สมรสกับหม่อมราชวงศ์วิบูลย์เกียรติ วรวรรณ
  • หม่อมราชวงศ์พรระพี อาภากร สมรสกับอุทุมพร (สกุลเดิม ศุภสมุทร; หย่า) และองค์อร อาภากร ณ อยุธยา
• หม่อมเจ้าทิตยาทรงกลด จักรพันธุ์ (21 พฤษภาคม พ.ศ. 2459 - 5 กรกฎาคม พ.ศ. 2553) เสกสมรสกับหม่อมเจ้าคัสตาวัส จักรพันธุ์
  • หม่อมราชวงศ์กทลี จักรพันธุ์ สมรสกับพลตำรวจตรีวศิษฐ์ สุนทรสิงคาล
  • หม่อมราชวงศ์สดศรี ปันยารชุน สมรสกับอานันท์ ปันยารชุน
  • หม่อมราชวงศ์ตราจักร จักรพันธุ์ สมรสกับอรวรรณ (สกุลเดิม ทันตเยาวนารถ)

หม่อมแดง รพีพัฒน์ ณ อยุธยา

หม่อมแดง รพีพัฒน์ ณ อยุธยา เป็นบุตรีของพ่อค้าชาวจีนเจ้าของร้านเพชรหัวเม็ด ในประมาณปี พ.ศ. 2458 เสด็จในกรมหลวงราชบุรีทรงรับหม่อมแดงเข้ามาเป็นหม่อมในพระองค์ โดยมีพระธิดา 1 องค์ คือ

• คันธรสรังษี แสงมณี (5 มีนาคม พ.ศ. 2459 - 23 พฤษภาคม พ.ศ. 2526) เสกสมรสกับหม่อมเจ้าทรงวุฒิไชย วุฒิชัย ต่อมาทรงลาออกจากฐานันดรศักดิ์แห่งพระราชวงศ์เพื่อสมรสกับหลวงชำนาญนิติเกษตร (อุทัย แสงมณี)
  • หม่อมราชวงศ์วุฒิรสรังษี วุฒิชัย
  • หม่อมราชวงศ์อัจฉรีเพราพรรณ วุฒิชัย สมรสกับสากล วรรณพฤกษ์

หม่อมราชวงศ์สอางค์ ปราโมช

หม่อมราชวงศ์สอางค์ ปราโมช พระธิดาในพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าคำรบ กับหม่อมนุ่ม โดยมีพระธิดา 1 องค์ คือ

• รำไพศรีสอางค์ สนิทวงศ์ (17 กันยายน พ.ศ. 2462 - 4 เมษายน พ.ศ. 2543) ทรงลาออกจากฐานันดรศักดิ์แห่งพระราชวงศ์เพื่อสมรสกับหม่อมหลวงซัง สนิทวงศ์
  • สอางศรี สนิทวงศ์ ณ อยุธยา สมรสกับจิรายนต์ สังฆสุวรรณ
  • อรินทร์ สนิทวงศ์ ณ อยุธยา สมรสกับเวณิก จงเจริญ และสุณีย์ ลีรเศรษฐกร
  • แซม สนิทวงศ์ ณ อยุธยา สมรสกับพอใจ ตัณสถิตย์