พระเจ้าอมานุลเลาะห์ หรือ
อมานุลลอหฺ ข่าน (Amanullah;
ภาษาปาทาน,
ภาษาเปอร์เซีย,
ภาษาอูรดู,
ภาษาอาหรับ: أمان الله خان) เป็นพระมหากษัตริย์แห่ง
อัฟกานิสถาน ครองราชย์ระหว่าง พ.ศ. 2462–2472 ทรงมีบทบาทในการทำให้อัฟกานิสถานได้รับเอกราชโดยสมบูรณ์จากอังกฤษ ใน พ.ศ. 2462 และปฏิรูปประเทศอย่างรวดเร็วจนทำให้เกิดจลาจลภายในประเทศ จึงถูกบีบให้สละราชบัลลังก์ในที่สุดพระองค์ประสูติเมื่อ พ.ศ. 2435 เป็นพระโอรสของ
พระเจ้าฮาบีบุลเลาะห์เมื่อพระราชบิดาถูกปลงพระชนม์ใน พ.ศ. 2462 พระองค์ทรงเป็นข้าหลวงแห่งกรุงคาบูลและสามารถเจรจาให้กลุ่มชนชั้นนำในอัฟกานิสถานมาสนับสนุนให้พระองค์ครองราชย์ได้สำเร็จ นอกจากนั้น พระองค์ยังดำเนินนโยบายแข็งกร้าวกับอังกฤษ และได้ประกาศ
ญิฮาดกับอังกฤษในเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2462 แม้จะไม่สามารถเอาชนะอังกฤษได้อย่างเด็ดขาด แต่ก็นำไปสู่การลงนามใน
สนธิสัญญาราวัลปินดี ที่ยอมให้อัฟกานิสถานมีเอกราชโดยสมบูรณ์ นอกจากนั้น พระองค์ยังทำสนธิสัญญากับ
รัสเซีย อิหร่าน และ
ตุรกี รัสเซียในสมัยเลนินให้การสนับสนุนอัฟกานิสถานมาก และได้ลงนามในสนธิสัญญากับรัสเซียเพื่อรับรองความเป็นเอกราชของ
รัฐบูคาราทางใต้ของรัสเซีย ต่อมาใน พ.ศ. 2465 รัสเซียที่เปลี่ยนมาเป็น
สหภาพโซเวียต ได้ส่งกองทัพเข้ายึดครองรัฐบูคารา และพยายามเผยแพร่ลัทธิคอมมิวนิสต์ในอัฟกานิสถาน ทำให้เกิดความขัดแย้งกัน พระองค์จึงหันไปเป็นมิตรกับ
เยอรมัน อิตาลี ฝรั่งเศส ญี่ปุ่นเพื่อถ่วงดุลกับโซเวียตพระองค์เป็นผู้ริเริ่มพระราชทานรัฐธรรมนูญฉบับแรกของอัฟกานิสถาน ใน พ.ศ. 2465 ซึ่งมีลักษณะคล้ายของ
จักรวรรดิออตโตมัน เปลี่ยนการเก็บภาษีจากการเก็บเป็นผลผลิตทางการเกษตรมาเป็นเงินสด ยกเลิกการสวมผ้าคลุมหน้าสตรีตามแบบ
ศาสนาอิสลาม แต่การปฏิรูปของพระองค์ได้รับการต่อต้านจากประชาชนที่เห็นว่าพระองค์ก้าวก่ายงานของผู้นำศาสนา มีการจัดตั้ง
ขบวนการปุซตุนเพื่อต่อต้านพระองค์ แต่สามารถปราบได้ใน พ.ศ. 2467 แต่ไม่สามารถหยุดการก่อกบฏได้ เมื่อเกิดการกบฏในช่วง พ.ศ. 2471 พระองค์จึงถูกขับไล่ออกจากราชบัลลังก์และลี้ภัยไปยัง
กันดะฮาร์เมื่อ 14 มกราคม พ.ศ. 2471 กลุ่มกบฏที่มีบาเจะห์ ชิกโกหรือ
ฮาบิบุลลอห์ กาลากานีเป็นผู้นำเข้ายึดกรุงคาบูล แล้วตั้งตนเป็นเจ้าผู้ครองอัฟกานิสถาน ยกเลิกการปฏิรูปของพระเจ้าอมานุลเลาะห์ พระเจ้าอมานุลเลาะห์ได้รวบรวมกำลังที่กันดะฮาร์ และยกทัพไปยัง
กัซนี แต่ไม่ได้รับการสนับสนุนจากประชาชน โดยพระญาติของพระองค์คือ นาดีร ข่าน ได้ปราบปรามกลุ่มของกาลากานีและขึ้นครองราชย์เมื่อ 13 ตุลาคม พ.ศ. 2472 พระเจ้าอมานุลเลาะห์จึงตัดสินใจลี้ภัยการเมืองไปยัง
บริติชอินเดีย จากนั้นจึงเสด็จไปยังอิตาลี จนสิ้นพระชนม์ที่
สวิตเซอร์แลนด์เมื่อ 26 เมษายน พ.ศ. 2503 พระศพของพระองค์ถูกนำกลับมายังอัฟกานิสถานและฝังไว้ทางตะวันออกของจาลาลาบัด