หมายเหตุ: aเอกราชของคอซอวอยังเป็นที่โต้แย้งภาษาบอสเนีย-โครเอเชีย-มอนเตเนโกร-เซอร์เบีย (อังกฤษ: Bosnian-Croatian-Montenegrin-Serbian, BCMS),[8] ภาษาบอสเนีย-โครเอเชีย-เซอร์เบีย (อังกฤษ: Bosnian-Croatian-Serbian, BCS),[9] ภาษาเซิร์บ-โครแอต-บอสเนีย (อังกฤษ: Serbo-Croat-Bosnian, SCB),[10] ภาษาเซอร์เบีย-โครเอเชีย (อังกฤษ: Serbo-Croatian),[11] ภาษาโครเอเชีย-เซอร์เบีย (อังกฤษ: Croato-Serbian), ภาษาเซิร์บ-โครแอต (อังกฤษ: Serbo-Croat; บอสเนีย-โครเอเชีย-มอนเตเนโกร-เซอร์เบีย: srpskohrvatski, српскохрватски) หรือ ภาษาโครแอต-เซิร์บ (อังกฤษ: Croato-Serb; บอสเนีย-โครเอเชีย-มอนเตเนโกร-เซอร์เบีย: hrvatskosrpski, хрватскoсрпски) เป็นภาษาหนึ่งในกลุ่มสลาวิกใต้และภาษาหลักของประเทศเซอร์เบีย, โครเอเชีย, บอสเนียและเฮอร์เซโกวีนา และมอนเตเนโกร เป็นภาษาพหุศูนย์ซึ่งมีวิธภาษามาตรฐานที่สามารถเข้าใจกันได้[12] สี่วิธภาษา[13]บรรดาภาษาย่อยในกลุ่มสลาฟใต้ในอดีตได้ก่อตัวเป็นแนวต่อเนื่องของภาษา ประวัติศาสตร์ที่ปั่นป่วนของภูมิภาคบอลข่าน (โดยเฉพาะอย่างยิ่งเนื่องจากการขยายตัวของจักรวรรดิออตโตมัน) ก่อให้เกิดความแตกต่างทางภาษาและศาสนา เนื่องจากการอพยพของประชากร ชทอคาเวียนจึงกลายเป็นภาษาย่อยที่แพร่หลายมากที่สุดในภาคตะวันตกของคาบสมุทรบอลข่าน โดยรุกเข้าไปทางทิศตะวันตกในพื้นที่ที่ก่อนหน้านี้ใช้ภาษาย่อยชาคาเวียนและไคคาเวียน (ซึ่งจะผสมกลมกลืนต่อไปเป็นภาษาสโลวีเนียในภาคตะวันตกเฉียงเหนือ) แม้ว่าชาวบอสนีแอก ชาวโครแอต และชาวเซิร์บจะมีความแตกต่างกันในด้านศาสนาและในอดีตมักเป็นส่วนหนึ่งของวงวัฒนธรรมที่แตกต่างกัน แต่ชนชาติเหล่านี้ส่วนใหญ่ก็อาศัยอยู่เคียงข้างกันภายใต้การปกครองจากมหาอำนาจภายนอก ในช่วงเวลานั้น ภาษาที่พวกเขาพูดได้รับการอ้างถึงด้วยชื่อที่หลากหลาย เช่น "ภาษาสลาวิก" ในภาพรวม หรือ "ภาษาเซอร์เบีย" "ภาษาโครเอเชีย" หรือ "ภาษาบอสเนีย" โดยเฉพาะเจาะจง และบางครั้งก็ถูกเรียกว่า "ภาษาอิลลิเรีย" ในเชิงคลาสสิกกระบวนการสร้างมาตรฐานทางภาษาเซอร์เบีย-โครเอเชียเริ่มขึ้นตามข้อตกลงวรรณกรรมเวียนนาช่วงกลางคริสต์ศตวรรษที่ 19 โดยนักเขียนและนักปรัชญาชาวโครเอเชียและชาวเซอร์เบีย นับเป็นเวลาหลายทศวรรษก่อนที่รัฐยูโกสลาเวียจะได้รับการสถาปนา[14] จากจุดเริ่มต้นแรกสุด มาตรฐานวรรณกรรมเซอร์เบียและวรรณกรรมโครเอเชียมีความแตกต่างกันเล็กน้อย แม้ว่ามาตรฐานทั้งสองจะมีพื้นฐานร่วมกันจากสำเนียงเฮอร์เซโกวีนาตะวันออกซึ่งเป็นสำเนียงย่อยของชทอคาเวียนก็ตาม ในคริสต์ศตวรรษที่ 20 ภาษาเซอร์เบีย-โครเอเชียเป็นภาษาราชการของราชอาณาจักรยูโกสลาเวีย (ในช่วงนั้นมีชื่อเรียกว่า "ภาษาเซิร์บ-โครแอต-สโลวีน")[15] และต่อมาเป็นหนึ่งในภาษาราชการของสหพันธ์สาธารณรัฐสังคมนิยมยูโกสลาเวีย การล่มสลายของยูโกสลาเวียส่งผลกระทบไปยังเจตคติต่อภาษา ดังนั้นแนวคิดของสังคมที่มีต่อภาษานี้จึงแบ่งแยกออกตามพรมแดนของกลุ่มชาติพันธุ์และทางการเมือง ในทำนองเดียวกัน นับตั้งแต่การล่มสลายของยูโกสลาเวีย "ภาษาบอสเนีย" ก็ได้รับการกำหนดเป็นมาตรฐานทางการในบอสเนียและเฮอร์เซโกวีนา และยังมีการเคลื่อนไหวอย่างต่อเนื่องเพื่อสร้างมาตรฐานของ "ภาษามอนเตเนโกร" แยกต่างหาก ดังนั้น โดยทั่วไปแล้ว ภาษาเซอร์เบีย-โครเอเชียหรือภาษาบอสเนีย-โครเอเชีย-มอนเตเนโกร-เซอร์เบียจึงมีชื่อเรียกแตกต่างกันไป ตั้งแต่ภาษาเซอร์เบีย ภาษาโครเอเชีย ภาษาบอสเนีย ไปจนถึงภาษามอนเตเนโกรและภาษาบูเญฟซีในบางครั้ง[16]เช่นเดียวกับภาษาสลาวิกใต้อื่น ๆ ภาษาบอสเนีย-โครเอเชีย-มอนเตเนโกร-เซอร์เบียมีระบบเสียงที่เรียบง่าย โดยมีเสียงสระห้าเสียงและเสียงพยัญชนะยี่สิบห้าเสียง ไวยากรณ์ของภาษามีวิวัฒนาการมาจากภาษาสลาวิกร่วม โดยมีระบบการผันคำที่ซับซ้อนซึ่งยังคงรักษาการกทั้งเจ็ดในคำนาม คำสรรพนาม และคำคุณศัพท์ คำกริยาแสดงการณ์ไม่สมบูรณ์ (imperfective aspect) หรือการณ์สมบูรณ์ (perfective aspect) โดยมีระบบกาล (tense) ที่ซับซ้อนปานกลาง ภาษาบอสเนีย-โครเอเชีย-มอนเตเนโกร-เซอร์เบียยังเป็นภาษาละสรรพนามที่มีลำดับคำยืดหยุ่น แต่ใช้การเรียงลำดับประธาน–กริยา–กรรมเป็นค่าเริ่มต้น ภาษานี้สามารถเขียนด้วยอักษรซีริลลิกเซอร์เบียหรืออักษรละตินของกาย ทั้งสองระบบมีตัวอักษรสามสิบตัวที่เทียบกันได้แบบหนึ่งต่อหนึ่งและยังสอดคล้องกับหน่วยเสียงอย่างมากในทุกมาตรฐาน