ประวัติและพัฒนาการ ของ ภาษามณีปุระพิษณุปุระ

ภาษามณีปุระพิษณุปุระมีผู้พูดในบางส่วนของรัฐอัสสัม ตรีปุระและมณีปุระในอินเดีย เช่นเดียวกับในบังกลาเทศ พม่า และประเทศอื่น ๆ ภาษานี้ต่างจากภาษากลุ่มอินโด-อารยันอื่น ๆ เช่น ภาษาเบงกอล ภาษาโอริยา ภาษาอัสสัม โดยภาษานี้มีถิ่นกำเนิดและพัฒนาขึ้นในรัฐมณีปุระ โดยเกิดขึ้นครั้งแรกรอบ ๆ ทะเลสาบโลกตัก หลักฐานรุ่นแรก ๆ ที่กล่าวถึงภาษานี้เป็นบันทึกทางประวัติศาสตร์ในพุทธศตวรรษที่ 23 ชื่อ ขุมัล ปุรณะ เขียนโดยบัณฑิต นวเขนทรา ศรมะ หลักฐานอื่น ๆ แสดงให้เห็นว่าภาษานี้เกิดในรัฐมณีปุระก่อนพุทธศตวรรษที่ 24 G.A. Grierson เรียกภาษานี้ว่า ภาษามณีปุระพิษณุปุระ แต่บางคนเรียกเพียงภาษาพิษณุปุระ

ผู้พูดภาษานี้ส่วนใหญ่ย้ายออกจากรัฐมณีปุระเข้าสู่รัฐอัสสัม ตรีปุระ สิลเหติ และจาชัร ในช่วงระหว่างพุทธศตวรรษที่ 23 เนื่องจากความขัดแย้งภายในระหว่างเจ้าชายในมณีปุระและการรุกรานของพม่า เป็นการยากที่ผู้พูดภาษามณีปุระพิษณุปุระจะรักษาภาษาของตนไว้ ภายใต้อิทธิพลของภาษาไมไต

แม้ว่าใน พ.ศ. 2434 Grierson พบผู้พูดภาษานี้ 2-3 หมู่บ้านใกล้พิษณุปุระ แต่ภาษานี้เริ่มสูญสลายอย่างช้า ๆ ภายในมณีปุระซึ่งคนส่วนใหญ่พูดภาษาไมไต และเริ่มสูญหายในบังกลาเทศและจาชัรซึ่งคนส่วนใหญ่พูดภาษาเบงกอล ภาษานี้ยังเหลือผู้พูดอยู่ในชิริบัม (ส่วนย่อยในมณีปุระ) ตำบลจาชัรในอัสสัม และกลุ่มเล็ก ๆ ในบังกลาเทศและมณีปุระ