ดร.ฉัตรสุมาลย์เป็นบุตรของนายก่อเกียรติ ษัฏเสน อดีตสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจังหวัดตรัง และนางวรมัย กบิลสิงห์ (ต่อมาบรรพชาเป็นภิกษุณีวรมัย กบิลสิงห์) จบการศึกษาจากโรงเรียนราชินีบน และปริญญาตรีสาขาปรัชญาจากมหาวิทยาลัยศานตินิเกตัน ประเทศอินเดีย ได้รับทุนรัฐบาลแคนาดาไปศึกษาปริญญาโทและเอกจากมหาวิทยาลัยแมคมาสเตอร์ ประเทศแคนาดา และมหาวิทยาลัยมคธ ประเทศอินเดีย

ดร.ฉัตรสุมาลย์เป็นอาจารย์สอนหนังสือที่มหาวิทยาลัยแมคมาสเตอร์ ประเทศแคนาดา เมื่อ พ.ศ. 2512 และเป็นอาจารย์ประจำภาควิชาปรัชญาและศาสนา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ระหว่าง พ.ศ. 2516 - 2543 มีผลงานวิชาการ เขียนบทความธรรมะ และเป็นพิธีกรรายการธรรมะ ถ่ายทอดทางช่อง 3 เป็นผู้แปลหนังสือ ลามะจากลาซา ของทะไลลามะ

ดร.ฉัตรสุมาลย์บรรพชาเป็นสามเณรีโดยคณะภิกษุและภิกษุณีสงฆ์ สยามนิกาย ประเทศศรีลังกา ซึ่งใช้สายพระวินัยจากนิกายธรรมคุปต์[1] ในวันที่ 6 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2544 มีฉายาว่า ธัมมนันทา และอุปสมบทเป็นภิกษุณีในวันที่ 28 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2546 ปัจจุบันจำพรรษาอยู่ที่ วัตรทรงธรรมกัลยาณี ตำบลพระประโทน จังหวัดนครปฐม (สามเณรี และ ภิกษุณี ไม่ได้รับการยอมรับอย่างเป็นทางการจากคณะสงฆ์ไทย)