มหาวิทยาลัยมอสโก หรือ มหาวิทยาลัยโลโมโนซอฟ (รัสเซีย: Моско́вский госуда́рственный университе́т и́мени М. В. Ломоно́сова: МГУ) เป็นมหาวิทยาลัยที่เก่าแก่ที่สุดและมีชื่อเสียงที่สุดในประเทศรัสเซีย ก่อตั้งขึ้นในปี ค.ศ. 1755 บ้างก็ว่า มหาวิทยาลัยเซนต์ปีเตอร์สเบิร์กที่ก่อตั้งขึ้นในปี ค.ศ. 1724 เป็นมหาวิทยาลัยที่เก่าแก่ที่สุดในรัสเซีย[1][2]มหาวิทยาลัยมอสโกเป็นมหาวิทยาลัยที่มีการแข่งขันในการสอบเข้าสูงที่สุดในยุโรป เป็นมหาวิทยาลัยคู่แข่งที่สำคัญของมหาวิทยาลัยออกซฟอร์ด มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ มหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด และสถาบันเอ็มไอทีของประเทศโลกเสรีในยุคสงครามเย็น[3]ในขณะที่ออกซฟอร์ด เคมบริดจ์ วิทยาลัยอิมพีเรียลในอังกฤษ จับมือกันพัฒนาวิทยาศาสตร์หลาย ๆ ด้านพร้อมกัน และ ฮาร์วาร์ด เอ็มไอที แคลเทค เยล และพรินซ์ตัน ได้รับเงินมหาศาลจากรัฐบาลอเมริกาเพื่อพัฒนาเทคโนโลยี ฝ่ายสหภาพโซเวียตก็ระดมคณาจารย์จากทั่วประเทศมาปักหลักทำงานด้วยกันที่มหาวิทยาลัยมอสโก โดยเน้นให้มีคณาจารย์ผู้เชี่ยวชาญสาขาต่างๆ มากกว่ามหาวิทยาลัยใดๆ ไม่ว่าในยุโรปหรืออเมริกา ส่งผลให้ปริมาณผลงานวิจัย โดยการสำรวจของกอร์แมน (Gourman's Report 1996) ชี้ว่า มหาวิทยาลัยมอสโกของรัสเซีย มีผลงานวิจัยมากเป็นอันดับสองในบรรดามหาวิทยาลัยในโลกทั้งหมด โดยเป็นรองมหาวิทยาลัยปารีสเท่านั้น[4]สมัยก่อนสงครามโลกครั้งที่สองและหลังสงคราม มหาวิทยาลัยมอสโกได้พัฒนาแขนงวิชาเอเชียศึกษา รวมทั้งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ศึกษาอย่างกว้างขวางเพื่อใช้เป็นข้อมูลในวางนโยบายความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ โดยกล่าวกันว่า มหาวิทยาลัยมอสโกมีคณาจารย์ทำวิจัยด้านเอเชียศึกษามากกว่าคณาจารย์ผู้ชำนาญทางบูรพคดีศึกษาของออกซฟอร์ด, เคมบริดจ์ และฮาร์วาร์ดรวมกัน ดังนั้นจวบจวนทุกวันนี้ มหาวิทยาลัยมอสโกของรัสเซียจึงมีคณาจารย์ที่เชี่ยวชาญทางเอเชียเป็นจำนวนมาก[5]คณะสาขาที่มีชื่อเสียงของมหาวิทยาลัยมอสโก ได้แก่ ฟิสิกส์ เคมี ชีววิทยา วารสารศาสตร์ เอเชียศึกษา แพทยศาสตร์ คณิตศาสตร์ เศรษฐศาสตร์ และจิตวิทยา