มหาวิทยาลัยฮุมบ็อลท์แห่งเบอร์ลิน (เยอรมัน: Humboldt-Universität zu Berlin) เป็นมหาวิทยาลัยที่เก่าแก่ที่สุดในกรุงเบอร์ลิน เดิมทีเรียกว่ามหาวิทยาลัยเบอร์ลิน ก่อตั้งในปี ค.ศ. 1810 ในชื่อ มหาวิทยาลัยเบอร์ลิน (เยอรมัน: Universität zu Berlin) โดยวิลเฮ็ล์ม ฟ็อน ฮุมบ็อลท์ นักปฏิรูปการศึกษาและนักปรัชญาเสรีนิยมชาวปรัสเซีย ต่อมามหาวิทยาลัยเบอร์ลินแห่งนี้กลายเป็นแม่แบบที่มีอิทธิพลอย่างมากต่อมหาวิทยาลัยอื่น ๆ ในทวีปยุโรปและโลกตะวันตก มหาวิทยาลัยใหญ่ ๆ ทั้งในยุโรปและอเมริกาจำนวนมาก อาทิ มหาวิทยาลัยปารีส มหาวิทยาลัยออกซฟอร์ด มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ มหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด มหาวิทยาลัยมอสโกสเตท ล้วนแต่ต้องปรับตัวเมื่อมหาวิทยาลัยเบอร์ลินแห่งนี้โด่งดังขึ้นมาตั้งแต่ปี ค.ศ. 1828 มหาวิทยาลัยเป็นที่รู้จักกันในชื่อ มหาวิทยาลัยฟรีดรีช-วิลเฮ็ล์ม และต่อมาก็รู้จักกันในชื่อ Universität unter den Linden (มหาวิทยาลัยใต้ต้นลินเดิน) ต่อมาในปี ค.ศ. 1949 ได้เปลี่ยนชื่อเป็นมหาวิทยาลัยฮุมบ็อลท์แห่งเบอร์ลินดังเช่นปัจจุบัน เพื่อเป็นเกียรติแก่ผู้ก่อตั้งในสองศตวรรษที่ผ่านมา มหาวิทยาลัยดังกล่าวกลายเป็นที่พำนักของนักคิดผู้ยิ่งใหญ่ที่สุดของประเทศเยอรมนีจำนวนมาก ซึ่งในจำนวนนั้นรวมถึง ฟิชเทอ, เชลลิง และเฮเกิล นักปรัชญา, อัลเบิร์ต ไอน์สไตน์ และมักซ์ พลังค์ นักฟิสิกส์ผู้มีชื่อเสียง,คาร์ล มากซ์ และฟรีดริช เอ็งเงิลส์ ผู้ก่อตั้งทฤษฎีมาร์กซิสต์, คาร์ล ลีบค์เน็คท์ ผู้ก่อตั้งพรรคคอมมิวนิสต์แห่งประเทศเยอรมนี, อ็อทโท ฟ็อน บิสมาร์ค ผู้รวมประเทศเยอรมนี และรอแบร์ ชูมาน ผู้รวมยุโรปมหาวิทยาลัยนี้เป็นที่พำนักของผู้ได้รับรางวัลโนเบล 29 คนโครงสร้างของมหาวิทยาลัยวิจัยอย่างเข้มข้นแบบเยอรมนี อย่างเช่น ฮุมบ็อลท์ ได้กลายเป็นต้นแบบให้กับสถาบันอย่างมหาวิทยาลัยจอนส์ฮอปกินส์