ยุทธการที่แม่น้ำซาบ (อังกฤษ: Battle of the Zab; อาหรับ: معركة الزاب‎) เกิดขึ้นเมื่อวันที่ 25 มกราคม ค.ศ. 750 ที่ริมฝั่งแม่น้ำซาบใหญ่ (Great Zab) ในประเทศอิรักปัจจุบัน เป็นการสู้รบระหว่างฝ่ายราชวงศ์อุมัยยะฮ์กับฝ่ายราชวงศ์อับบาซียะฮ์ ยุทธการครั้งนี้ทำให้ราชวงศ์อุมัยยะฮ์หมดอำนาจในตะวันออกกลางและราชวงศ์อับบาซียะฮ์ขึ้นมามีอำนาจแทนจนถึงคริสต์ศตวรรษที่ 13ในปี ค.ศ. 747 เกิดการลุกฮือต่อต้านราชวงศ์อุมัยยะฮ์ซึ่งปกครองตะวันออกกลางในช่วง ค.ศ. 661–750 นำโดยราชวงศ์อับบาซียะฮ์ สาเหตุหลัก ๆ มาจากผู้ปกครองที่ใช้อำนาจในทางมิชอบและความเชื่อทางศาสนาที่ว่าราชวงศ์อับบาซียะฮ์นั้นสืบทอดมาจากศาสดามุฮัมมัดและควรมีสิทธิในการปกครองชาวมุสลิมต่อมาในปี ค.ศ. 750 กองทัพของเคาะลีฟะฮ์มัรวันที่ 2 (Marwan II) ได้นำทัพเข้าสู้รบกับฝ่ายราชวงศ์อับบาซียะฮ์ที่ร่วมกับมุสลิมชีอะฮ์และชาวเปอร์เซียที่ริมฝั่งแม่น้ำซาบใหญ่ ฝ่ายอับบาซียะฮ์ได้ใช้ยุทธวิธีของซีเรียคือก่อแนวไม้แหลมขึ้น (คล้ายกับยุทธวิธีของพลธนูอังกฤษในยุทธการที่อาแซ็งกูร์และเครซี) ทหารม้าอุมัยยะฮ์จึงบุกเข้าแนวไม้แหลมเพื่อหวังทำลายแนวไม้ ซึ่งเป็นการตัดสินใจที่ผิดพลาดและทำให้เสียทหารม้าไปมากมาย ทัพอุมัยยะฮ์แตกพ่าย ส่วนใหญ่ถูกทหารอับบาซียะฮ์ไล่ฆ่า บางส่วนจมในแม่น้ำซาบหลังยุทธการครั้งนี้ มัรวันที่ 2 ได้หลบหนีไปที่เมืองอะบูซีร์ (Abusir) ริมแม่น้ำไนล์ของอียิปต์ แต่ถูกจับตัวได้และถูกสังหาร[3] อัส-ซัฟฟะห์ (As-Saffah) ได้ขึ้นเป็นเคาะลีฟะฮ์องค์ใหม่และสถาปนาราชวงศ์อับบาซียะฮ์ขึ้นปกครองแทน