การบุกครองหมู่เกาะอินเดียตะวันออกของเนเธอร์แลนด์โดยญี่ปุ่นดำเนินไปอย่างรวดเร็วเมื่อพวกเขาก้าวออกจากอาณานิคมหมู่เกาะปาเลา และยึดฐานทัพในรัฐซาราวักรวมถึงฟิลิปปินส์ตอนใต้[4] พวกเขายึดฐานทัพในเกาะบอร์เนียวตะวันออก[5][6] และทางตอนเหนือของเซเลบีส[7] ในขณะที่ขบวนเรือกองทหาร ซึ่งคุ้มกันโดยเรือพิฆาตและเรือลาดตระเวน พร้อมการสนับสนุนทางอากาศโดยฝูงเครื่องบินต่อสู้ที่ปฏิบัติการจากฐานที่ยึดได้ ได้แล่นไปทางใต้ผ่านช่องแคบมากัซซาร์และเข้าไปในทะเลโมลุกกะ ส่วนการต่อต้านกองกำลังที่รุกรานเหล่านี้เป็นกองกำลังขนาดเล็ก ซึ่งประกอบด้วยเรือรบดัตช์, อเมริกัน, อังกฤษ และออสเตรเลีย — ซึ่งเป็นเรือรบสมัยสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง — โดยในตอนแรกอยู่ภายใต้การบังคับบัญชาของพลเรือเอก ทอมัส ซี. ฮาร์ต[8]

เมื่อวันที่ 23 มกราคม ค.ศ. 1942 กองกำลังของเรือพิฆาตอเมริกัน 4 ลำได้โจมตีขบวนเรือรุกรานของญี่ปุ่นในช่องแคบมากัซซาร์ขณะเข้าใกล้บาลิกปาปันในเกาะบอร์เนียว[9] เมื่อวันที่ 13 กุมภาพันธ์ ฝ่ายสัมพันธมิตรต่อสู้ไม่สำเร็จ — ในยุทธการที่ปาเล็มบัง — เพื่อป้องกันไม่ให้ญี่ปุ่นยึดท่าเรือน้ำมันสำคัญทางตะวันออกของเกาะสุมาตรา[10] ในคืนวันที่ 19/20 กุมภาพันธ์ กองกำลังพันธมิตรได้โจมตีกองกำลังรุกรานตะวันออกนอกจังหวัดบาหลีในยุทธนาวีที่ช่องแคบบาดุง[11] นอกจากนี้ในวันที่ 19 กุมภาพันธ์ญี่ปุ่นได้ทำการโจมตีทางอากาศสองครั้งที่เมืองดาร์วินบนแผ่นดินใหญ่ของออสเตรเลีย โดยเป็นหนึ่งครั้งจากเครื่องบินที่ใช้เรือบรรทุกเครื่องบิน และอีกหนึ่งครั้งโดยเครื่องบินที่บินบนบก[12] การทำลายดาร์วินทำให้มันใช้การไม่ได้ในฐานะที่เป็นเสบียงและฐานทัพเรือเพื่อสนับสนุนปฏิบัติการในหมู่เกาะอินเดียตะวันออก