รถพยาบาล (อังกฤษ: Ambulance) เป็นยานพาหนะสำหรับเคลื่อนย้ายผู้ป่วยหรือผู้บาดเจ็บไปยัง ไปจากหรือระหว่างสถานที่รักษาโรคหรือการบาดเจ็บ[1] และในบางกรณีอาจใช้เพื่อทำการดูแลรักษาอาการป่วยนอกโรงพยาบาลคำนี้มักใช้ในบริบทของรถพยาบาลฉุกเฉินที่ใช้บนถนน อันเป็นส่วนหนึ่งของบริการการแพทย์ฉุกเฉิน ดูแลอาการป่วยหรือบาดเจ็บเฉียบพลันกับผู้มีปัญหาสุขภาพอย่างร้ายแรง แต่บริบทสามารถขยายไปนอกเหนือจากรถที่มีไฟฉุกเฉินและไซเรน เป็นต้นว่ารถพยาบาลไม่ฉุกเฉินสำหรับขนส่งผู้ป่วย หรือยานพาหนะประเภทฉุกเฉินและไม่ฉุกเฉินอื่น ๆ เช่นรถบรรทุก รถตู้ จักรยาน จักรยานยนต์ รถเก๋งยาว รถบัส เฮลิคอปเตอร์ อากาศยานปีกตรึง เรือเล็ก หรือเรือพยาบาลคำว่า Ambulance มีรากศัพท์จาก ภาษาละตินว่า "ambulare" แปลว่า "เดินหรือเคลื่อนไปเรื่อย ๆ"[2] ซึ่งชี้ให้เห็นว่าการแพทย์ในระยะแรกเป็นกรณีที่ผู้ป่วยถูกเคลื่อนย้ายหรือเข็นไป โดยความหมายเดิมหมายถึงโรงพยาบาลเคลื่อนที่ที่ติดตามกำลังพลไปในการรบ[3] ในช่วงสงครามกลางเมืองอเมริกัน ใน ค.ศ. 1870 พาหนะที่ใช้ขนผู้บาดเจ็บไปจากสมรภูมิจะเรียกว่าดู้พยาบาล[4] ในสงครามฝรั่งเศส-ปรัสเซีย โรงพยาบาลสนามก็ยังถูกเรียกว่าเป็นรถพยาบาล[5] รวมถึงในสงครามเซอร์เบีย-ตุรกี ค.ศ. 1876[6] แม้ตู้พยาบาลจะถูกเรียกว่าเป็นรถพยาบาลตั้งแต่ปี ค.ศ. 1854 ในสงครามไครเมียก็ตาม[7]นอกจากนี้ยังมีรถพยาบาลแบบอื่น เช่น รถพยาบาลเคลื่อนย้าย (ambulette ก็เรียก) ซึ่งมักจะไม่มี (แต่ก็อาจมี) อุปกรณ์ช่วยชีวิตและมีเจ้าหน้าที่ที่คุณสมบัติน้อยกว่าเจ้าหน้าที่ในรถพยาบาลปกติ เนื่องจากใช้เพื่อขนส่งผู้ป่วยไปมาหรือระหว่างสถานที่รักษาเท่านั้น รถเคลื่อนย้ายในเกือบทุกประเทศจะไม่มีไฟฉุกเฉินหรือไซเรน บางประเทศอาจมีรถพยาบาลที่ดัดแปลงเพื่อให้มีคนพยาบาลไปด้วยหนึ่งคนเพื่อปฐมพยาบาล แต่ไม่ได้ใช้เพื่อขนส่ง[8] ในกรณีดังกล่าวผู้ป่วยที่จำเป็นต้องไปโรงพยาบาลจะต้องใช้รถพยาบาลสำหรับผู้ป่วย ควบคู่ไปกับรถของหน่วยเคลื่อนที่เร็วด้วย