นกคอพัน[2] (อังกฤษ: Wrynecks) เป็นวงศ์ย่อยของนกจำพวกหนึ่ง ในวงศ์นกหัวขวาน (Picidae) ใช้ชื่อวงศ์ย่อยว่า Jynginae มีอยู่เพียงสกุลเดียว คือ Jynxนกคอพัน เป็นนกหัวขวานที่ไม่สามารถที่จะเกาะต้นไม้ในแบบแนวตั้งได้เหมือนนกหัวขวานจำพวกอื่น เนื่องจากไม่มีขนหางที่แข็งใช้ในการทรงตัวได้เหมือนนกหัวขวานอื่น ๆ อีกทั้งยังมีจะงอยปากที่สั้นไม่สามารถที่จะใช้เจาะต้นไม้ได้ด้วย แต่ก็มีลิ้นที่ยาวและมีน้ำลายที่เหนียวใช้ตวัดกินแมลงต่าง ๆ ได้เหมือนนกหัวขวานทั่วไป แต่นกคอพันมีพฤติกรรมชอบหากินตามพื้นดินมากกว่า โดยแมลงชนิดที่ชอบกิน คือ มด ซึ่งเป็นแมลงที่อยู่ตามพื้นดิน จึงมักลงมาหากินตามพื้นดินด้วยการกระโดดไปเป็นจังหวะ ๆ และหยุดดูมดตามร่องของพื้นดินเหตุที่ได้ชื่อสกุลว่า Jynx เนื่องจากสามารถที่จะบิดลำคอไปข้าง ๆ ได้เหมือนงู ได้เกือบ 180 องศา เหมือนกับมีเวทมนตร์หรือเป็นผู้วิเศษ[3]นกคอพัน จัดเป็นนกขนาดเล็ก กระจายพันธุ์อยู่ในแถบยูเรเชีย, ทวีปยุโรป และเอเชียตะวันออก เป็นนกที่อพยพหนีหนาวมาบ้างในประเทศไทย ในช่วงฤดูหนาว[4]แบ่งออกได้เป็น 2 ชนิด คือ[1]