วันเดมาตรัม (เบงกอล: বন্দে মাতরম্‌; สันสกฤต: वन्दे मातरम्; อักษรโรมัน: Vande Mataram) เป็นบทกวีภาษาเบงกอล มาจากนวนิยายในปี ค.ศ. 1888 ชื่อ มหาวิหารแห่งสวรรค์ (Anandamath - อานันทมฐะ) ของพังคิม จันทระ แชตเตอร์จี [1] เป็นบทกวีสรรเสริญพระแม่ทุรคา โดยผู้นำมาร้องเป็นคนแรกคือ รพินทรนาถ ฐากุรในที่ประชุมรัฐสภาอินเดีย เมื่อ ค.ศ. 1896 [2] เป็นส่วนหนึ่งของการเคลื่อนไหวทางการเมืองในการเรียกร้องเอกราชของอินเดียจากสหราชอาณาจักรสองท่อนแรกของเพลงนี้ใช้เป็นเพลงประจำชาติของสาธารณรัฐอินเดีย หลังจากได้รับเอกราชจากสหราชอาณาจักร โดยตัดทอนสองท่อนหลังออกไป เนื่องจากมีข้อโต้แย้งจากชาวอินเดียที่เป็นมุสลิมเกี่ยวกับข้อความเปรียบเปรยว่าแผ่นดินแม่เปรียบเสมือนพระแม่ทุรคา ด้วยเหตุผลเดียวกันนี้ทำให้เพลงนี้ไม่ได้รับเลือกเป็นเพลงชาติ [3]