อนุอันดับวาฬมีฟัน (
อังกฤษ: Toothed whales) เป็น
สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมกลุ่มหนึ่งที่อาศัยอยู่ใน
น้ำทั้ง
ทะเล,
น้ำกร่อย และ
น้ำจืดบ้างบางส่วน เป็นอนุอันดับของ
อันดับฐานวาฬและโลมา (Cetacea) ใน อับดับ
Artiodactyla ใช้ชื่ออนุอันดับว่า Odonceti (/โอ-ดอน-โต-เซ-เตส/)วาฬมีฟันนั้นประกอบไปด้วย
วาฬและ
โลมา เป็นสัตว์กินเนื้อ ด้วยการไล่ล่า
สัตว์น้ำต่าง ๆ เป็นอาหาร เช่น
ปลา รวมถึงสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมในทะเลบางจำพวก เช่น
สิงโตทะเล หรือ
แมวน้ำ ได้ในบางชนิด ขณะที่บางชนิดกินสัตว์มีเปลือกแข็งอย่าง
หอย หรือ
ครัสเตเชียน ได้ด้วย มีขนาดลำตัวเล็กกว่า
วาฬไม่มีฟันมากวาฬมีฟัน บางชนิดมี
ฟันเพียง 2-3 ซี่
[2] แต่ส่วนมากจะมีฟันแข็งแรงเรียงเป็นแถวทั้งขากรรไกรบนและล่าง โดยวาฬมีฟันที่มีขนาดใหญ่ที่สุด คือ
วาฬสเปิร์ม ที่มีความยาวได้ถึง 60
ฟุต มีรูปร่างคล้าย
ลูกอ๊อดขนาดใหญ่ มีหัวเป็นสี่เหลี่ยมขนาดใหญ่มากที่ภายในมี
ไขมันและน้ำมันอยู่เป็นจำนวนมาก วาฬสเปิร์มสามารถดำน้ำได้ลึกและกิน
หมึกเป็นอาหาร โดยเฉพาะอย่าง
หมึกยักษ์ ขณะที่วาฬมีฟันที่มีขนาดเล็กที่สุด คือ
โลมาลาพลาตา อาศัยอยู่ตามแถบ
ชายฝั่ง,
ปากแม่น้ำ ของ
ทวีปอเมริกาใต้ฝั่ง
แอตแลนติก ที่มีความยาวเต็มที่ไม่ถึง 2
เมตร นับเป็นสัตว์ในอันดับนี้ที่มีขนาดเล็กที่สุดในโลกด้วย
[3]วาฬเพชฌฆาต หรือวาฬออร์กา นับเป็นวาฬมีฟันที่มีลำตัวยาวประมาณ 30 ฟุต เป็นวาฬที่มีศักยภาพในการไล่ล่าสูง โดยจะทำการล่าเป็นฝูงและสามัคคีกัน ซึ่งวาฬเพชฌฆาตนอกจากจะล่าปลาขนาดเล็กกินเป็นอาหารด้วยแล้ว ยังอาจจะกินปลาขนาดใหญ่และเป็นอันตรายอย่าง
ปลาฉลามขาว รวมถึงสัตว์เลือดอุ่นทะเล เช่น นกทะเล,
นกเพนกวิน, แมวน้ำ, สิงโตทะเล หรือแม้แต่วาฬหรือโลมาด้วยกันเป็นอาหารได้ด้วย
[3]วาฬีมีฟันชนิดหนึ่ง คือ
นาร์วาล เป็นวาฬที่อาศัยอยู่เป็นฝูงเฉพาะ
มหาสมุทรอาร์กติกในแถบ
ขั้วโลกเหนือ มีลักษณะเฉพาะ คือ มีฟันที่แปลก วาฬนาร์วาลจะมีฟัน 2 ซี่เมื่อแรกเกิด แต่นาร์วาลตัวผู้เมื่อเจริญเติบโตขึ้นฟันข้างซ้ายจะยาวไปเรื่อย ๆ จนกระทั่งกลายเป็นสิ่งที่แหลมยาวเหมือน
งาช้างหรือ
เขาสัตว์ ลักษณะม้วนเป็นเกลียวที่ยาวได้ถึง 3 เมตร (10 ฟุต) เหมือน
ยูนิคอร์น ใน
เทพปกรณัมกรีก ซึ่งนาร์วาลจะใช้เขาแหลมนี้ในการเจาะเซาะน้ำแข็งในการว่ายน้ำ รวมถึงใช้ต่อสู้ป้องกันตัวและแย่งชิงตัวเมียด้วย ซึ่งตัวเมียจะมีเขานี้เพียงสั้น ๆ
[4] รวมถึงใช้ขุดหาอาหารตามพื้นน้ำเป็นอาหาร ส่วนใหญ่ได้แก่
ปลาลิ้นหมา และครัสเตเชียน และหอยต่าง ๆ
[5]มนุษย์จะใช้ประโยชน์จากวาฬมีฟันด้วยการใช้ฟันและเขี้ยวแกะสลักมาแต่โบราณ นับเป็นของหายาก ล้ำค่า ขณะที่เขาของนาร์วาล ในอดีตมีความเชื่อว่าเป็นเขาของยูนิคอร์นจริง ๆ ถือเป็นของล้ำค่าและเป็น
เครื่องประดับที่มีราคา
[6]