หอแขวนระฆัง

หอแขวนระฆัง (beffroi) ที่สูงตระหง่านอยู่บนยอดอาคารนั้นถูกสร้างในรูปแบบที่แตกต่างกันอย่างสิ้นเชิง แต่กลับกลายเป็นความลงตัวกันอย่างอัศจรรย์ โดยมีส่วนฐานเป็นสี่เหลี่ยมจัตุรัสในช่วงระยะแรกของการก่อสร้าง และบริเวณยอดเป็นแบบหอส่องสว่าง (tour-lanterne) ซึ่งสร้างเสร็จในอีกกว่าห้าสิบปีต่อมาโดยฝีมือของสถาปนิกยัน ฟัน เรยส์บรุก

บริเวณฐานทรงสี่เหลี่ยมนั้นประดับด้วยซุ้มประตูทรงแหลมแบบกอทิก บริเวณชั้นบนถัดไปนั้นตกแต่งในแบบเดียวกันกับปีกซ้ายทั้งหมด คือ มีหน้าต่างแบ่งซีกบริเวณชั้นสอง เหนือขึ้นไปเป็นรูปปั้นเรียงกันเป็นแถว และชั้นถัดไปบริเวณชั้นสามเป็นหน้าต่างแบ่งซีกซึ่งด้านบนมียอดหน้าบันทรงแหลมและสลักเป็นลายดอกสามใบอย่างกอทิก เหนือขึ้นไปบริเวณชั้นที่สี่และห้านั้นยังอยู่ในโครงแบบสี่เหลี่ยมจัตุรัส โดยในแต่ละชั้นประกอบด้วยซุ้มหน้าต่างสูงปลายแหลมสองบานหันหน้าไปทางจัตุรัส

ด้านบนซึ่งเป็นส่วนที่สองนั้นออกแบบเป็นทรงแปดเหลี่ยมด้านเท่า ซึ่งรับน้ำหนักโดยครีบยันจำนวนสี่ด้าน ซึ่งแต่ละด้านนั้นก็เป็นทรงแปดเหลี่ยมเช่นกัน บริเวณส่วนยอดนี้แบ่งเป็นสามระดับชั้น ในแต่ละชั้นตกแต่งด้วยซุ้มหน้าต่างสูงปลายแหลมฉลุเป็นลวดลายสวยงาม ซึ่งด้านบนประดับด้วยงานแกะสลักนูนต่ำเป็นซุ้มหน้าต่างแบบตัน และกำแพงเตี้ย ๆ (parapets) แกะสลักประดับด้วยปนาลี ส่วนบริเวณยอดแหลมนั้นประดับด้วยลายประดับทอง บริเวณยอดประดับด้วยรูปหล่อของนักบุญมีคาเอล ผู้เป็นนักบุญผู้อุปถัมภ์แห่งนครบรัสเซลส์

รูปปั้นนักบุญมีคาเอล

อนุเสาวรีย์นักบุญมีคาเอล (อัครทูตสวรรค์) นักบุญผู้อุปถัมภ์แห่งบรัสเซลส์ ซึ่งประดับอยู่บนปลายยอดแหลมของหอแขวนระฆังนั้น เป็นอิริยาบถที่กำลังสังหารมังกร เป็นผลงานการปั้นของประติมากร มาร์ติน แวน โรด ซึ่งเสร็จสมบูรณ์และติดตั้งเมื่อปี ค.ศ. 1454

อนุเสาวรีย์นี้สร้างจากโลหะแผ่น (มิใช่ทองเหลืองอย่างที่เข้าใจกัน) โดยหากมองด้วยตาเปล่าจากบริเวณใกล้ ๆ แล้ว จะมีความรู้สึกเหมือนรูปหล่อนี้ไม่ได้สัดส่วนและไม่สวยงาม แต่เมื่อมองจากเบื้องล่างบริเวณจัตุรัสแล้วจะดูสวยงามและลงตัวกว่ามาก[4]

อนึ่ง จากพระคัมภีร์นั้น มังกรถือเป็นสัญลักษณ์ของซาตานหรือปีศาจ หลังจากวันพิพากษา

ซุ้มประตู

บริเวณฐานของหอแขวนระฆังนั้นเป็นซุ้มประตูหลักทรงโค้งสัน เหนือขึ้นไปคือหน้าบัน โดยมีรูปปั้นของนักบุญมีคาเอลล้อมรอบด้วยนักบุญเซบาสเตียง, นักบุญคริสโตเฟอร์, นักบุญจอร์จ, นักบุญเฌรี (กอเกอริกุส มุขนายกแห่งก็องเบร) ผู้ที่ตามตำนานกล่าวไว้ว่าเป็นผู้ที่สร้างหอสวดมนต์ซึ่งกลายมาเป็นต้นกำเนิดของนครบรัสเซลส์

นอกจากนี้บริเวณหน้าบันยังตกแต่งด้วยรูปปั้นคุณธรรมหลัก 4 ประการ (cardinal virtues) ได้แก่ พรูเดนเชีย (ความรอบคอบ) และจุสติเตีย (ความยุติธรรม) อยู่ทางด้านขวามือ ฟอร์ติตูโด (ความกล้าหาญ) และ เทมเปอรานเชีย (ความพอประมาณ) อยู่บริเวณด้านขวามือ โดยแต่ละรูปนั้นจะรองรับด้วยคันทวยสลักเสลาอย่างสวยงาม

บริเวณส่วนของหน้าบัน รูปปั้นประดับต่างๆ รวมทั้งคันทวยนั้นมิได้สร้างในยุคสมัยสถาปัตยกรรมกอทิก แต่ล้วนสร้างขึ้นภายหลังในการปรับปรุงในคริสต์ศตวรรษที่ 19

ผนังด้านหน้า

บริเวณด้านหน้าของอาคารนั้นแบ่งเป็นสองฝั่งโดยไม่เท่ากันทั้งสองข้างขนาบหอแขวนระฆัง และบริเวณปลายสุดทั้งสองฝั่งเป็นป้อมมุม

ในแต่ละฝั่ง (ปีก) นั้นประกอบด้วยซุ้มทางเดิน (arcade), ระเบียง, และชั้นบนจำนวนสองชั้นโดยแต่ละชั้นมีหน้าต่างบานใหญ่แบบแบ่งซีกเรียงกันอย่างสวยงาม และบนสุดเป็นหลังคามุงด้วยแผ่นไม้ขนาดเล็ก และยังมีหน้าต่างหลังคา ประดับอยู่มากมาย

บริเวณด้านหน้าอาคารนั้นประกอบด้วยรูปปั้นประดับมากมาย ส่วนมากเป็นรูปปั้นของดยุกและดัชเชสแห่งบราบันต์[5] โดยแต่ละรูปนั้นจะรองรับโดยคันทวย และด้านบนจะเป็นบุษบก (dais) ทำจากหินแกะสลักอย่างวิจิตรซึ่งมีด้านบนเป็นยอดทรงพิรามิดประดับด้วยหินแกะเป็นใบไม้เรียงกันขึ้นไปบนปลายยอดที่เป็นสลักเป็นช่อดอกไม้แบบกอทิก "เฟลอรง" (fleuron)

ส่วนประกอบของทั้งสองฝั่งนั้นไม่สมมาตรในหลายองค์ประกอบด้วยกัน ได้แก่:

• ปีกซ้าย (ซึ่งเก่ากว่า) ประกอบด้วยช่วงเสาจำนวน 10 ช่วง ในขณะที่ปีกขวานั้นมีเพียง 7 ช่วงเท่านั้น
• ปีกซ้ายนั้นมีซุ้มทางเดินจำนวน 11 ช่อง อีกฝั่งมีเพียง 6 ช่อง
• หน้าต่างบริเวณชั้นบน (ชั้นสอง) นั้นเป็นเพียงหน้าต่างธรรมดาแบบแบ่งซีก ในขณะที่ปีกขวานั้นเป็นหน้าต่างสูงปลายแหลมซึ่งด้านบนสลักเป็นดอกสามดอกแบบกอทิก
• หน้าต่างบริเวณชั้นบน (ชั้นสอง) นั้นเหนือขึ้นไปจะประดับด้วยรูปปั้นเรียงรายกันเป็นแถว ยกเว้นปีกขวาทั้งหมด
• บานหน้าต่างบริเวณชั้นสามนั้นเป็นแบบสี่เหลี่ยมแต่งยอดโค้งสันเป็นลายดอกแบบกอทิกที่ตัน (สลักแบบนูนต่ำ) แต่ปีกขวานั้นฉลุเป็นหน้าต่างแทน

ได้มีตำนานเก่าแก่เล่าไว้ว่าสถาปนิกผู้สร้างอาคารหลังนี้ได้ทำการฆ่าตัวตายโดยการกระโดดลงมาจากยอดของหอแขวนระฆังภายหลังจากที่เขาได้เห็นถึงความไม่เท่ากันของทั้งสองฝั่ง แต่ในความเป็นจริงแล้ว ทั้งสองฝั่งมิได้ถูกสร้างขึ้นพร้อมกัน และก็มิได้สร้างโดยสถาปนิกคนเดียวกันด้วย

หอมุมทรงแปดเหลี่ยมที่ประดับอยู่บริเวณหัวมุมอาคารทั้งสองฝั่งนั้นมีด้านหน้าประดับด้วยลายดอกแบบกอทิกนูนต่ำ ในแต่ละชั้นความสูงนั้นจะตกแต่งด้วยปนาลีจำนวน 8 ตนยื่นออกมาอยู่บริเวณฐานของกำแพงระเบียงด้านนอกซึ่งฉลุเป็นลวดลายสวยงาม บริเวณชั้นบนสุดนั้นประดับยอดแบบโคนตกแต่งด้วยหินสลักเป็นใบไม้ บนสุดบริเวณปลายยอดแหลมเป็นกังหันลม

ซุ้มทางเดิน

บริเวณชั้นล่างสุดของอาคารจะมีลักษณะเป็นซุ้มทางเดิน ซึ่งที่กล่าวมาแล้วจะมีลักษณะที่ไม่สมมาตร โดยฝั่งซ้ายมือมีจำนวน 11 ช่อง (หนึ่งช่องเป็นแบบตันอยู่บริเวณฐานของหอมุม) และขวามือเพียง 6 ช่อง

ซุ้มทางเดินนั้นมีลักษณะเป็นช่องโค้งสัน บริเวณสันโค้งด้านบนตกแต่งด้วยหินสลักเป็นลวดลายใบกะหล่ำ ซึ่งเป็นลักษณะเฉพาะของสถาปัตยกรรมกอทิกแบบบราบองซง บริเวณยอดสันตกแต่งด้วยหินแกะเป็นช่อดอกไม้แบบกอทิก "เฟลอรง" ตกแต่งด้วยลายใบกะหล่ำ อยู่ภายในช่องโค้งสันแบบตัน

บริเวณฐานของช่องโค้งนั้นตกแต่งเป็นรูปปั้นของเหล่าอัศวินจากเจ็ดตระกูลขุนนางแห่งบรัสเซลส์ (Lignages de Bruxelles)[2] ซึ่งรองรับรูปปั้นด้วยคันทวยที่สลักเป็นลวดลายบอกเล่าเรื่องราวต่างๆอย่างชัดเจน ที่เห็นได้ชัดคือนักดนตรีกำลังสีเครื่องเล่นอย่างสนุกสนาน