ศาสตราจารย์นายแพทย์สมพล พงศ์ไทย สำเร็จการศึกษาในระดับปริญญาตรีในสาขาแพทยศาสตรบัณฑิตและวิทยาศาสตรบัณฑิต จากมหาวิทยาลัยมหิดล นิติศาสตรบัณฑิต จากมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช สำเร็จการศึกษาระดับปริญญาโทจากมหาวิทยาลัยแคลิฟอร์เนีย เบิร์กลีย์ และเคยดำรงตำแหน่ง อาจารย์ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ รองศาสตราจารย์ และศาสตราจารย์ จากคณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล[8] ใน พ.ศ. 2520 ถึง 2551 นอกจากนี้ เขายังได้รับโล่เกียรติคุณจากแพทยสภา สำหรับอาจารย์แพทย์[1] และเป็นผู้เปิดการประชุมวิชาการระดับประเทศใน พ.ศ. 2554[9]

ศาสตราจารย์นายแพทย์สมพล พงศ์ไทย ยังเป็นหนึ่งในผู้นำในการจัดตั้งศูนย์พักพิงเพื่อช่วยเหลือผู้ประสบอุทกภัยในประเทศไทย พ.ศ. 2554 ที่สามารถรองรับผู้ประสบภัยได้กว่า 300 คน[10] ตลอดจนเป็นผู้ผลักดันให้นิสิตชาวจีน ที่ศึกษาที่มหาวิทยาลัยบูรพาได้นำสินค้าโอท็อปไปจำหน่ายยังประเทศของตน เพื่อเป็นการช่วยเหลือชาวบ้านที่ได้รับความเดือดร้อน รวมถึงเป็นการกระตุ้นเศรษฐกิจ และเพิ่มช่องทางการจำหน่ายสินค้าโอท็อปสู่ระดับสากล[11] รวมทั้งร่วมเป็นเจ้าภาพจัดงานคอมมาร์ตบูรพา 2012 ภายหลังจากที่ประสบความเร็จในการจัดงานดังกล่าวมา 4 ครั้ง[12] นอกจากนี้ ศาสตราจารย์นายแพทย์สมพล ยังเป็นผู้ร่วมลงนามอย่างเป็นทางการในการสร้างข้อตกลงนักศึกษาแลกเปลี่ยนระหว่างวิทยาลัยนานาชาติ มหาวิทยาลัยบูรพา กับมหาวิทยาลัยรัฐแอปปาเลเชียน[13] และเป็นผู้เปิดเผยว่ามหาวิทยาลัยบูรพาซึ่งเป็นมหาวิทยาลัยที่ได้รับการอ้างอิงในระดับโลก จะมีส่วนร่วมกับประเทศไทยต่อประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน ภายใน พ.ศ. 2558[14]