สมาคมผู้จัดพิมพ์และผู้จำหน่ายหนังสือแห่งประเทศไทย ริเริ่มขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2502 โดยนักวิชาการด้านการศึกษากลุ่มหนึ่ง ประกอบด้วย หม่อมหลวงมานิจ ชุมสาย, อภัย จันทวิมล, กำธร สถิรกุล เป็นต้น มีความเห็นว่าสำนักพิมพ์ทั้งหลาย ต่างก็ดูแลตัวเองเป็นหลัก ไม่มีการรวมตัวกันอย่างจริงจัง จึงไม่อาจพัฒนากิจการพิมพ์ของประเทศไทยให้ทัดเทียมกับนานาชาติได้ ม.ล.มานิจ ซึ่งเป็นผู้ประกอบการโรงพิมพ์อยู่ด้วย จึงมีแนวคิดว่าจะเป็นคนกลาง โดยเชิญชวนจิตต์ แพร่พานิช เจ้าของกิจการสำนักพิมพ์แพร่พิทยาที่มีชื่อเสียงในขณะนั้น กับชัย จิตติเดชารักษ์ ผู้จัดจำหน่ายหนังสือรายใหญ่ในขณะนั้น มาร่วมกันก่อตั้งสมาคมฯ ขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2503[1]