สมเด็จพระราชินีรานาวาโลนาที่ 3 แห่งมาดากัสการ์ หรือ รานาวาโล มันจากาที่ 3 (อังกฤษ: Ranavalona III; 22 พฤศจิกายน พ.ศ. 2404 — 23 พฤษภาคม พ.ศ. 2460) ทรงเป็นสมเด็จพระราชินีนาถพระองค์สุดท้ายแห่งอาณาจักรเมรีนาหรือประเทศมาดากัสการ์ปัจจุบัน ตั้งแต่ พ.ศ. 2426 ถึง 28 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2440 เมื่อทรงถูกเนรเทศโดยฝรั่งเศสที่ได้ยึดครองประเทศนี้เป็นอาณานิคม พระองค์ทรงเป็นที่รักยิ่งของชาวมาลากาซีเนื่องจากทรงพยายามนำพาประเทศต่อต้านการขยายอาณานิคมของฝรั่งเศสในมาดากัสการ์แม้ไม่สำเร็จก็ตามขณะทรงดำรงพระราชอิสริยยศเป็นเจ้าหญิงราซาฟินดราเฮตี ทรงถูกคัดเลือกจากเหล่าขุนนางชั้น แอนเดรียนา ให้ครองราชสมบัติสืบต่อจากสมเด็จพระราชินีนาถรานาวาโลนาที่ 2 แห่งมาดากัสการ์ ซึ่งเสด็จสวรรคต จากธรรมเนียมของพระราชินี พระนางต้องอภิเษกสมรสกับไรนิไลอาริโวนี นายกรัฐมนตรีด้วยเหตุผลทางการเมือง ผู้ซึ่งมีอำนาจในการปกครองราชอาณาจักรและนำประเทศเข้าสู่สากล ในรัชกาลของพระนาง มาดากัสการ์ได้ดำเนินติดต่อทางการค้า รวมทั้งเจริญสัมพันธไมตรีกับสหรัฐอเมริกาและอังกฤษเพื่อคานอำนาจการล่าอาณานิคมของฝรั่งเศส อย่างไรก็ตามฝรั่งเศสได้ยึดชายฝั่งมาดากัสการ์และสามารถเข้ายึดกรุงอันตานานารีโวได้ โดยเข้ายึดครองศูนย์กลางของประเทศคือ พระราชวังหลวงรูวาแห่งอันตานานารีโว ใน พ.ศ. 2439 นับเป็นจุดจบของราชอาณาจักรมาดากัสการ์ภายใต้ราชวงศ์เมรีนาที่ยืนยาวเก่าแก่กว่า 400 ปีรัฐบาลอาณานิคมฝรั่งเศสซึ่งได้รับการจัดตั้งขึ้นใหม่ทำการเนรเทศนายกรัฐมนตรีไรนิไลอาริโวนีไปที่แอลจีเรีย ในขณะที่มีมติให้ดำรงพระนางรานาวาโลนาไว้ในฐานะศูนย์รวมจิตใจของชาวมาลากาซีเพื่อจะได้เป็นราชินีหุ่นเชิด อย่างไรก็ตามรัฐบาลฝรั่งเศสเสื่อมความนิยมจากการต่อต้านจากกบฏเมนาเลมบา ซึ่งได้รับการสนับสนุนจากพระราชวงศ์และชาวมาลากาซี การต่อต้านครั้งนี้ได้ถูกปราบปรามโดยรัฐบาลฝรั่งเศสอย่างรุนแรงและถูกปราบปรามใน พ.ศ. 2440 ทำให้ฝรั่งเศสต้องเนรเทศพระราชินีรานาวาโลนาไปยังเรอูนียง เพื่อไม่ให้พระนางได้ปลุกระดมชาวมาลากาซีได้อีก ไรนิไลอาริโวนีถึงแก่อสัญกรรมในปีเดียวกัน และพระนางกับพระราชวงศ์ที่ถูกเนรเทศได้ถูกย้ายไปยังแอลเจียร์ พระนางและพระราชวงศ์ทรงได้รับพระราชทรัพย์ประจำปีและมีพระชนม์ชีพสุขสบายในแอลเจียร์ รัฐบาลฝรั่งเศสได้ยินยอมให้พระนางเสด็จประพาสกรุงปารีสเพื่อผ่อนคลายอิริยาบถและใช้พระราชทรัพย์ซื้อสิ่งต่าง ๆ แม้ว่าพระนางจะทรงขอให้รัฐบาลฝรั่งเศสส่งพระนางกลับมาดากัสการ์หลายครั้ง แต่ก็ได้รับการปฏิเสธทุกครั้ง อดีตพระราชินีนาถรานาวาโลนาเสด็จสวรรคตอย่างกะทันหัน ณ พระตำหนักในแอลเจียร์ ในวันที่ 23 พฤษภาคม พ.ศ. 2460 จากพระอาการประชวรด้วยการอุดตันของเส้นโลหิตแดงอย่างทุกข์ทรมาน พระบรมศพของพระนางรานาวาโลนาถูกฝังที่สุสานแซงต์-เออเชนในกรุงแอลเจียร์ ในเดือนพฤศจิกายน พ.ศ. 2481 รัฐบาลฝรั่งเศสยินยอมให้ย้ายพระศพของพระนางรานาวาโลนากลับยังมาดากัสการ์และทำพิธีฝังพระศพอีกครั้งที่ สุสานแห่งสมเด็จพระราชินีนาถราซอเฮอรินาแห่งมาดากัสการ์ในพระราชวังหลวงรูวาแห่งอันตานานารีโว ซึ่งเป็นพระประสงค์สุดท้ายของพระนางที่จะได้เสด็จมายังมาดากัสการ์แม้จะเสด็จสวรรคตแล้ว ปิดฉากพระชนม์ชีพอันน่าเศร้าของพระนาง