ตัวละครรุ่นพลอย

• คุณหญิงบทมาลย์บำรุง (แม่พลอย) เป็นตัวละครสำคัญของนวนิยายเรื่อง สี่แผ่นดิน งานประพันธ์ของ ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ปราโมช แม่พลอยเกิดเมื่อปี 2425 เป็นลูกสาวคนเล็กของพระยาพิพิธฯ กับแม่แช่ม มีพี่ชาย คือ พ่อเพิ่ม แม่พลอยเสียชีวิตเมื่อวันที่ 9 มิถุนายน พ.ศ. 2489 ตรงกับวันที่พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดลสวรรคต รวมอายุได้ 64 ปีเศษ
• พระยาบทมาลย์บำรุง (คุณเปรม) สามีของแม่พลอย ข้าราชบริพารผู้จงรักภักดี โดยแรกเริ่มได้เข้ารับราชการเป็นนายมหาดเล็กเวรศักดิ์ ต่อมาย้ายมาเป็นข้าราชการกรมวังก่อนที่จะได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็นพระบริบาลภูมินารถ และพระยาบทมาลย์บำรุง ตามลำดับ คุณเปรมตกม้าเสียชีวิตหลังจากรัชกาลที่ 6 เสด็จสวรรคตได้ไม่นาน
• แม่ช้อย หลานของคุณสาย ช้อยเป็นลูกสาวคนเล็กของหลวงนพ กับแม่ชั้น ช้อยอายุรุ่นราวคราวเดียวกันกับแม่พลอย แม่ช้อยอาจเสียชีวิตในช่วงต้นรัชกาลที่ 9
• คุณอุ่น ลูกคนโตของพระยาพิพิธฯ กับคุณหญิงเอื้อม พี่สาวต่างมารดาของพลอย ดูแลจัดแจงทุกอย่างภายในบ้าน คุณอุ่นเกลียดชังน้องต่างมารดาของตนอย่างพ่อเพิ่มและแม่พลอย
• คุณชิด ลูกคนรองของพระยาพิพิธฯ กับคุณหญิงเอื้อม พี่ชายต่างมารดาของพลอย ติดฝิ่นและการพนันจนผลาญทรพย์สินของบิดาและพี่สาวจนหมด
• หลวงภัณฑ์วิจารณ์ (พ่อเพิ่ม) ลูกคนที่ 3 ของพระยาพิพิธฯ พี่ชายร่วมมารดาของแม่พลอย เป็นคนรักสนุกและไม่เอาจริงเอาจัง รับราชการอยู่ที่กรมพระคลัง ได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็น หลวงภัณฑ์วิจารณ์
• คุณเชย ลูกคนที่ 4 ของพระยาพิพิธฯ กับคุณหญิงเอื้อม พี่สาวต่างมารดาของพลอย พี่สาวคนเล็กแก่กว่าพลอย 2 ปี รักพลอยยิ่งกว่าพี่น้องแท้ๆ ของตน อย่างคุณอุ่น และคุณชิด
• หลวงโอสถ สามีของคุณเชย เป็นหมอแผนโบราณ มีฐานะค่อนข้างยากจน
• พี่เนื่อง พี่ชายของช้อย ลูกชายคนโตของหลวงนพ กับแม่ชั้น รักแรกของพลอย ต่อมาได้เสียกับบุญสมที่นครสวรรค์

ตัวละครรุ่นลูกของพลอย

• ร้อยตรี ประพนธ์ (อ้น) ลูกชายของพระยาบทมาลย์บำรุง (คุณเปรม) ที่เกิดกับบ่าวในบ้าน แม่พลอยขอรับเป็นบุตรของตน ต่อมาอ้นได้เข้าเป็นทหารยศร้อยตรี ประจำการอยู่หัวเมืองนอกกรุงเทพ เป็นคนที่ต่อต้านการเปลี่ยนแปลงการปกครองปี พ.ศ. 2475 จึงทำการต่อสู้กับคณะราษฎร์และถูกจับกุม ต่อมาเมื่อพ้นโทษก็บวชให้กับอ๊อดที่เสียชีวิตจากไข้มาลาเรีย
• ประพันธ์ (อั้น) ลูกชายคนแรกของพระยาบทมาลย์บำรุง (คุณเปรม) กับแม่พลอย อั้นจบกฎหมายจากต่างประเทศ เข้าร่วมกับฝ่ายเปลี่ยนแปลงการปกครองในปี พ.ศ. 2475
• ประพจน์ (อ๊อด) ลูกชายคนรองของพระยาบทมาลย์บำรุง (คุณเปรม) กับแม่พลอย จบวรรณคดีจากต่างประเทศ เสียชีวิตจากไข้มาลาเรีย
• ประไพ ลูกสาวคนเล็กของพระยาบทมาลย์บำรุง (คุณเปรม) กับแม่พลอย รักสวยรักงาม หัวสมัยใหม่และเอาแต่ใจตัวเอง มักทำตามกระแสนิยม
• เสวี เป็นเพื่อนของอั้น คู่หมั้นประไพ และได้แต่งงานกัน
• ลูซิลล์ ภรรยาแหม่มของอั้น (หย่ากับอั้นหลังกลับฝรั่งเศส)
• สมใจ ภรรยาชาวไทยของตาอั้น มีลูกกับตาอั้น 2 คน

ตัวละครรุ่นพ่อแม่ของพลอย

• พระยาพิพิธฯ พ่อของพลอย เป็นเชื้อสายขุนนางตระกูลบุนนาค
• แม่แช่ม มารดาของพลอย เป็นเอกภรรยาของพระยาพิพิธฯ แต่ไม่ใช่ฐานะคุณหญิง แม่แช่มเสียชีวิตในวันที่พลอยโกนจุก
• เสด็จพระองค์หญิงฯ เจ้านายผู้ชุบเลี้ยงอุปถัมภ์พลอย
• คุณสาย ข้าหลวงตั้งแต่เสด็จท่านยังทรงพระเยาว์ เสด็จจึงมอบให้คุณสายช่วยดูแลกิจการส่วนพระองค์ทุกอย่าง น้องสาวของหลวงนพและคุณอาแท้ๆ ของเนื่องและช้อย
• คุณนุ้ย และ คุณเนียน อาคุณเปรม คุณอานุ้ยเสียชีวิตเมื่อ 2 มีนาคม พ.ศ. 2477 ตรงกับวันที่พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงสละราชสมบัติ
• หลวงนพ พ่อของเนื่องและช้อย พี่ชายของคุณสาย มียศเป็นคุณหลวง
• แม่ชั้น แม่ของเนื่องและช้อย
• ยายพิศ บ่าวซึ่งแม่แช่มช่วยมาไว้ใช้ทำงานบ้านต่าง ๆ
• คุณหญิงเอื้อม ภรรยาของพระยาพิพิธฯ ย้ายกลับไปอยู่บ้านที่อัมพวาก่อนแม่พลอยจะเกิด