ในบรรดาความรับผิดชอบที่อาจได้รับมอบหมายให้เป็นหน่วยยามฝั่ง ได้แก่:

• ค้นหาและกู้ภัย
• การบังคับใช้กฎหมายพาณิชย์นาวี
• ความปลอดภัยของเรือ
• การบำรุงรักษาเครื่องหมายการเดินเรือทะเล และ
• การควบคุมชายแดน

ในช่วงสงคราม องค์การหน่วยยามฝั่งแห่งชาติบางแห่งอาจมีบทบาทเป็นกำลังสำรองของกองทัพเรือที่มีหน้าที่รับผิดชอบในการป้องกันท่าเรือ, การรักษาความปลอดภัยท่าเรือ, การต่อต้านการข่าวกรองของกองทัพเรือ และการลาดตระเวนชายฝั่ง

หน่วยยามฝั่งอาจเป็นเหล่าการทหารของประเทศ, หน่วยงานบังคับใช้กฎหมาย หรือหน่วยค้นหาและกู้ภัย ซึ่งแตกต่างกันไปตามเขตอำนาจศาล ตัวอย่างเช่น หน่วยยามฝั่งสหรัฐเป็นเหล่าทหารเฉพาะทางที่มีอำนาจบังคับใช้กฎหมาย ในขณะที่หน่วยยามฝั่งสหราชอาณาจักร (HMCG) ของสหราชอาณาจักรเป็นองค์การพลเรือนที่มีบทบาทหลักในการค้นหาและกู้ภัย[3] หน่วยยามฝั่งส่วนใหญ่ใช้งานเรือกำปั่นและอากาศยาน รวมถึงเฮลิคอปเตอร์และเครื่องบินทะเลที่หน่วยงานเป็นเจ้าของหรือเช่า เพื่อที่จะทำหน้าที่ของตนให้สำเร็จ

หน่วยยามฝั่งบางแห่ง เช่น หน่วยยามฝั่งไอริช มีบทบาทในการบังคับใช้กฎหมายที่จำกัด ซึ่งโดยปกติในการบังคับใช้กฎหมายความปลอดภัยทางทะเล เช่น โดยการตรวจสอบเรือที่จอดอยู่ในเขตอำนาจของตน[4] ในกรณีที่หน่วยยามฝั่งเกี่ยวข้องกับการประสานงานเป็นหลักมากกว่าการดำเนินการกู้ภัย เรือช่วยชีวิตมักจะได้รับการจัดหาโดยองค์การอาสาสมัครพลเรือน เช่น สถาบันเรือช่วยชีวิตแห่งชาติในสหราชอาณาจักร ในขณะที่กองกำลังติดอาวุธของประเทศต่าง ๆ อาจจัดหาอากาศยาน เช่น การค้นหาและกู้ภัยของซีคิง ที่ปฏิบัติการโดยกองทัพอากาศสหราชอาณาจักรและราชนาวี นอกเหนือจากเฮลิคอปเตอร์ของหน่วยยามฝั่งสหราชอาณาจักรเอง