หม่อมประทุม มีพระนามเดิมว่า พระองค์เจ้ามิตร[2] (หรือ มิต)[3] เป็นพระราชธิดาในเจ้าฟ้าธรรมธิเบศไชยเชษฐ์สุริยวงศ์ ประสูติแต่หม่อมเจ้าสวย และเป็นพระราชนัดดาในสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ[2] หลังการเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่สอง หม่อมประทุมได้ถวายตัวเข้าเป็นบาทบริจาริกาในสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี[3]ปรามินทร์ เครือทอง สันนิษฐานว่าหม่อมประทุม คือนางห้ามที่ถูกเฆี่ยนจนเสียชีวิตจากคดี "นางห้ามประสูติเจ้า" ซึ่งเกิดความระแวงของสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี ที่เข้าพระทัยว่าการมีเพศสัมพันธ์เพียงครั้งเดียวไม่สามารถทำให้ตั้งครรภ์ได้[1]