สืบเนื่องมาจากสมเด็จพระนางเจ้า ฯ พระบรมราชินีนาถ เสด็จพระราชดำเนินหมู่บ้านจรัส หมู่ที่ 1 อำเภอบัวเชด จังหวัดสุรินทร์ เมื่อวันที่ 27 ธันวาคม 2536 และทรงทราบว่าป่าเตรียมการสงวนป่าห้วยทับทัน มีสภาพเป็นป่าที่สมบูรณ์เป็นแหล่งต้นน้ำลำธาร มีแหล่งน้ำอาหารและที่อยู่อาศัยของสัตว์ป่าที่อุดมสมบูรณ์ จึงมีพระราชดำริที่จะให้มีการอนุรักษ์ป่าแห่งนี้ โดยจัดตั้งเป็นเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า เพื่อให้ป่าแห่งนี้ได้เป็นที่อยู่อาศัยของสัตว์ป่าและแหล่งต้นน้ำลำธารสืบไป

เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยทับทัน-ห้วยสำราญ ครอบคลุมพื้นที่ 313,750 ไร่ ตั้งอยู่ใน ท้องที่ตำบล กาบเชิง ตำบลโคกตะเคียน ตำบลตะเคียน ตำบลด่าน ตำบลแนงมุด อำเภอกาบเชิง ตำบลบักได ตำบลตาเมียง อำเภอพนมดงรัก ตำบลตาตุม ตำบลเทพรักษา อำเภอสังขะ และตำบลอาโพน ตำบลจรัส อำเภอบัวเชด จังหวัดสุรินทร์

พื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติห้วยทับทัน-ห้วยสำราญ เป็นป่าที่อุดมสมบูรณ์มากที่สุดเพียงแห่งเดียวของจังหวัดสุรินทร์ และเป็นแหล่งต้นน้ำลำธารที่สำคัญ ได้แก่ ห้วยทับทัน ห้วยสำราญ ห้วยเสนง ห้วยลำชี ฯลฯ ซึ่งไหลหล่อเลี้ยงชีวิตชาวสุรินทร์และจังหวัดใกล้เคียงตลอดมา เป็นส่วนหนึ่งของเทือกเขาพนมดงรัก แปลว่า ภูเขาไม้คาน เพราะมีสัณฐานแคบยาวเหมือนไม้คาน เทือกเขาพนมดงรักเป็นแนวเทือกเขาที่มีความสำคัญสองนัย คือ เป็นพรมแดนระหว่างประเทศไทยกับประเทศกัมพูชา และเป็นเสมือนสะพานเชื่อมให้สัตว์ป่า ทั้ง 2 ประเทศ สามารถแพร่กระจายพันธุ์ และเคลื่อนที่ไปมาหาสู่กัน

พื้นที่รับผิดชอบ ประมาณ 313,750 ไร่ ในท้องที่ อำเภอบัวเชด อำเภอสังขะ อำเภอพนมดงรัก จังหวัดสุรินทร์